________________
સિદ્ધસેન શતક ] ૭૩
ર૮
સર્વ દૃષ્ટિઓ અનેકાંતષ્ટિના સાગરમાં સમાય છે
उदधाविव सर्वसिन्धवः,
સમુદ્રીક્વયિ નાથ ! : न च तासु भवानुदीक्ष्यते,
પ્રવિમતાસુ સરિસ્વિવધિઃTT (૪.૭૬) હે પ્રભુ સમુદ્રમાં જેમ બધી નદીઓ ભળી જાય છે તેમ તમારી અંદર જગતની સર્વદૃષ્ટિઓનો સંગમ થાય છે અને ભિન્નભિન્ન વહેતી નદીઓમાં સમુદ્ર દેખાતો નથી, તેમ એદૃષ્ટિઓ જુદી જુદી હોય ત્યારે તેમાં તમારી ઉપસ્થિતિ જોવામાં આવતી નથી.
ભગવાન મહાવીરના અનેકાંતવાદ અને જગતના બીજા અગણિત વાદ/મત વચ્ચેનો સંબંધ એક સામાન્ય અનુભવાધારિત દૃષ્ટાંતથી સ્પષ્ટ કરતો આ શ્લોક જાણીતો છે.
સત્ય એટલું વિશાળ છે કે તે એક નજરમાં સમાઈ જતું નથી. એક જણ જે જુએ છે તે જોકે “સત્ય” જ છે, પણ તે પૂર્ણ નથી. સત્યનો ઘણો હિસ્સો તેના વ્યાપની બહાર રહી જાય છે. આમ, જગતમાં “અસત્ય” જેવું જાણે કંઈ છે જ નહિ. આપણે જેને અસત્ય કહીએ છીએ તે આંશિક સત્ય હોય છે, એને સંપૂર્ણ સત્ય ઠેરવવાનો પ્રયાસ અથવા આગ્રહ જ તેને અસત્ય” ઠેરવે છે,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
