________________
યોગદષ્ટિ-એક પરિશીલન
૯૫
નથી. અનંતજ્ઞાનાદિ ગુણો પ્રત્યે આકર્ષણ વધતું જાય છે. તેથી મોક્ષસુખ સિવાય તેમ જ તેના સાધનભૂત જ્ઞાનાદિ સિવાય કોઈ પણ સ્થાને આનંદ અનુભવાતો નથી. અવિરતિ આદિના કારણે જ્ઞાનાદિમાં સર્વાશે રમણતા થતી નહિ હોવા છતાં અંશત: પણ એવી રમણતા જ્યારે પ્રાપ્ત થાય છે.ત્યારે ક્ષણવાર માટે અવિનાશીપણાનો (મોક્ષનો) અનુભવ અહીં થાય છે-આ વાતને સ્પષ્ટ કરતાં ગ્રંથકારશ્રીએ વર્ણવ્યું છે કે
અંશે હોય ઈહાં અવિનાશી, પુગલજાળ તમાસી રે, ચિદાનંદઘન સુયશવિલાસી, કેમ હોય જગનો આશી રે,
એ ગુણમાદા આશય સ્પષ્ટ છે કે-ઉપર જણાવ્યા મુજબ સ્થિરાદષ્ટિમાં વેદ્યસંવેદ્યપદની પ્રાપ્તિ થવાથી મોક્ષ અને તેનાં સાધનના સ્વરૂપનો પરમાર્થથી બોધ થવાથી સાધકનું મન સતત મોક્ષ અને તેના સાધનભૂત જ્ઞાનાદિમાં જ મગ્ન હોય છે. કાયાની પ્રવૃત્તિ સંસારમાં હોવા છતાં અંશતઃ અવિનાશીપણાનો અનુભવ હોવાથી સાધકને આ દષ્ટિમાં અવિનાશીપણું પ્રાપ્ત થાય છે. ક્ષણવાર માટે પણ અનુભવેલા એ અવિનાશીપણાના કારણે પુગલજન્ય કોઈ પણ વિકાર એક જાતનો તમાશો જણાય છે. પૌદ્ગલિક વિષયોમાં કોઈ પણ જાતના સુખનો અનુભવ કરાવવાનું સામર્થ્ય ન હોવાથી અહીં પૂર્વેની જેમ વૈષયિક સુખના વિષયમાં મન આસક્ત બનતું નથી. ભૂતકાળની તેવા પ્રકારની અવિરતિના ઉદયે કાયાની પ્રવૃત્તિ વિચિત્ર જણાતી હોવા છતાં મને તેમાં હોતું નથી. વિષયોની વચ્ચે રાત અને દિવસ રહેવા છતાં વિષયોથી નિર્લેપ રહેવાની શરૂઆત અહીંથી થાય છે. આવી અવસ્થા વસ્તુતઃ સમ્યજ્ઞાનને આભારી છે. જ્ઞાનના આનંદનો અનુભવ કર્યા પછી
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
