________________
८८
સ્થિરાદષ્ટિની સક્ઝાય
અને તે કારણે અનાદિકાળની અજ્ઞાનબહુલ પશુજેવી અવસ્થાને દૂર કરી આપણે જ્ઞાનપૂર્ણદૈવી અવસ્થા પ્રાપ્ત કરી છે. ગ્રંથકાર પરમર્ષિએ પોતાના મનની જ વાત રૂપે આ વાતને બીજી ગાથામાં વર્ણવી છે. અજ્ઞાનનું દુઃખ જેણે અનુભવ્યું છે તેને આ વાત સમજતાં વાર નહિ લાગે. સમ્યગ્દર્શનની કિંમત પણ તેને જ સમજાશે. જ્ઞાનાદિ અનંતગુણના આપણે સ્વામી હોવા છતાં અનાદિકાળથી આહારાદિસંજ્ઞાને આધીન બની આપણે પશુપ્રાયઃ જીવન જીવ્યા. ખૂબી તો એ હતી કે આવી સ્થિતિનો આપણને સહેજ પણ ખ્યાલ ન આવ્યો. શ્રી વીતરાગ પરમાત્માએ આપણને એનો પરિચય કરાવી જે ઉપકાર કર્યો છે-એ વચનાતીત છે.
પાંચમી દષ્ટિની આ એક વિશિષ્ટ સિદ્ધિ છે. અજ્ઞાન ટળે તો બધા જ દોષો ટળે. દર્દી ભાનમાં હોય તો ચિકિત્સા કરવાની જે મજા આવે એ મજા દર્દી બેભાન હોય ત્યારે ન જ આવે. સંયોગવશ દદીને બેભાન ક્યા પછી પણ દર્દી ભાનમાં આવ્યો કે નહિ તેની ચિંતા ચાલુ જ હોય. આવું જ યોગમાર્ગમાં હોય છે. સાધકને પોતાના દોષ જણાય નહિ તો તેની ચિકિત્સા શક્ય ન બને. સમ્યગ્દર્શનની પ્રાપ્તિના કારણે સાધકને પોતાના દોષોનો ખૂબ જ સ્પષ્ટ ખ્યાલ આવે છે. આજ સુધીની પોતાની એ દુષ્ટ પ્રવૃત્તિનો અને ભારે અજ્ઞાનતાનો જેમ જેમ એ વિચાર કરે છે, તેમ તેમ પોતે જ પોતાની જાતે લજ્જાને પામે છે. વર્તમાનની સમજણ અને આ પૂર્વેનું એ અજ્ઞાન : એ બેની વચ્ચે મોટી ખાઈ જેટલું અંતર સ્પષ્ટ રીતે જણાય છે. આ વસ્તુને સ્પષ્ટ કરતાં પૂ. શ્રી ઉપાધ્યાયજી મહારાજ ફરમાવે છે કે
બાલધૂલિવર લીલાસરખી, ભવટા ઈહાં ભાસે રે, રિદ્ધિસિદ્ધિ સવિ ઘટમાં પેસે, અષ્ટમહાસિદ્ધિ પાસે રે,
એ ગુણગાવા
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
