________________
૫૬
દીપ્રાદષ્ટિની સઝાય
રહેલી જાતિ વગેરેના કારણે અનેકાનેક પદાર્થોને સંગ્રહનય એક માને છે.
વ્યવહારમાં ઉપયોગી એવા જ ઘડાને ઘડો માનવાનું વ્યવહારનય જણાવે છે. માત્ર પોતાના જ કામમાં આવે એવા વર્તમાનકાળના ઘડાને ઘડો કહેવાય એમ ઋજુસૂવનય જણાવે છે.
ઘટ અર્થને જણાવનાર ઘટશબ્દ જ ઘટ છે એમ શબ્દનય જણાવે છે. આશય એ છે કે અર્થ અને તેને જણાવનાર નામ આ બંને કથંચિટ્ઠ અભિન્ન છે. તેથી અર્થ, શબ્દસ્વરૂપ છે એમ શબ્દનય જણાવે છે. ઘટ, કળશ, કુંભ, આદિ સમાનાર્થક નામના ભેદથી અર્થ પણ ભિન્ન છે-એમ સમભિરૂઢનય જણાવે છે. પાણીથી ભરેલો ઘડો જ ઘડો છેએમ એવભૂતનયનું કહેવું છે. આ રીતે ખૂબ જ સંક્ષેપથી અહીં નયનું સ્વરૂપ વર્ણવ્યું છે. જિજ્ઞાસુએ તેના જાણકારો પાસેથી વિસ્તારથી સ્વરૂપ સમજી લેવું જોઈએ.
આ રીતે નય અને નિક્ષેપથી ઉપર જણાવેલા વેદ્યનું જ્ઞાન જ્યાં થાય છે તે વેદ્યસંવેદ્યપદ અતિશય કલ્યાણકારી છે અને પ્રમાણસ્વરૂપ છે. આ છઠ્ઠી ગાથાનો પરમાર્થ છે. તે પદ ગ્રંથિવિભેદથી, છેહલી પા૫પ્રવૃત્તિ, તલોહપદધૃતિસમી, તિહાં હોય અંતે નિવૃત્તિ, મનવાળા
- છઠ્ઠી ગાથામાં વર્ણવેલા વેદ્યસંવેદ્યપદની પ્રામિ વગેરે કઈ રીતે થાય છે તે આ સાતમી ગાથાથી જણાવાય છે. વેધસંવેદ્યપદ ગ્રંથિભેદથી પ્રાપ્ત થાય છે. અનાદિકાળથી જીવને સંસારના સુખ કે દુઃખ પ્રત્યે જે તીવ્ર રાગ અને દ્વેષ છે, તે તીવ્રરાગ-દ્વેષના પરિણામને અનંતજ્ઞાનીઓ ગ્રંથિ તરીકે ઓળખાવે છે. આ દુઃખમય સંસારમાં દુઃખના સહેજ પણ અર્થી નહિ હોવા છતાં અનાદિકાળથી આપણે ભ્રમણ કરી રહ્યા છીએ.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
