________________
૩૨
તારાદષ્ટિની સઝાય
ત્યારે તેના કારણ તરીકે ખેદ તો હોય જ. ખેદની હાજરીમાં જોકે કાર્યનો સંભવ નથી. પરંતુ કોઈના દબાણાદિ કોઈ પણ કારણે ખેદની હાજરીમાં પણ ક્રિયાનો સંભવ છે. બીજી દષ્ટિમાં તો ખેદના અભાવે ઉગ હોતો નથી. પહેલી દષ્ટિમાં કોઈવાર ક્રિયામાં ઉગ થઈ જાય પરંતુ બીજી દષ્ટિમાં એવો સંભવ નથી. યોગમાર્ગની પ્રીતિના કારણે સાધક આત્માઓ
જ્યારે પોતાની ઈચ્છાથી યોગમાર્ગની ક્રિયાનો પ્રારંભ કરે છે ત્યારે કોઈ કોઈ વાર ભૂતકાળના તેવા સંસ્કારોના કારણે તે તે ક્રિયામાં તેમને ઉગ થાય છે. બીજી દષ્ટિમાં આવો ઉગ ખેદના અભાવે થતો નથી. પરલોકને ઉદ્દેશીને હિતકારિણી એવી શુભદિયાનો આરંભ કર્યા પછી સામાન્ય રીતે થોડીઘણી પ્રતિકૂળતાઓ તો અનુભવવી પડે. આવા વખતે જો ઉગ થઈ જાય તો ક્યિાની સિદ્ધિ સુધી પહોચાય નહિ-આ વસ્તુનો પૂર્ણ ખ્યાલ બીજી દષ્ટિના યોગીને હોય છે. તેથી તે આત્માઓ કોઈ પણ રીતે ઉદ્વિગ્ન બન્યા વિના સતતપણે ક્રિયાની સિદ્ધિ અંગે ઉપયોગવંત હોય છે. તે મુજબ તેઓ આત્માના શુદ્ધ સ્વરૂપની પ્રાપ્તિ કઈ રીતે થાય એવી જિજ્ઞાસાને પ્રાપ્ત કરે છે. પ્રથમ દષ્ટિમાં અદ્વેષ નામના ગુણની પ્રાપ્તિ થાય છે અને એના પ્રભાવે બીજી દષ્ટિમાં જિજ્ઞાસા નામનો ગુણ પ્રાપ્ત થાય છે. સામાન્ય રીતે જોઈએ તો કોઈ પણ કાર્યમાં ઉગ થાય તો તેની પ્રત્યે દ્વેષ આવે છે અને તે દ્વેષના કારણે પછી કોઈ પણ જાતની જિજ્ઞાસા તેના વિષયમાં રહેતી નથી. બીજી દષ્ટિમાં ક્ષિાની પ્રત્યે ઉગ નહિ હોવાથી તેની પ્રત્યે દ્વેષ નથી આવતો અને તેથી તે ક્રિયાના વિષયમાં જિજ્ઞાસા પ્રાપ્ત થાય છે. પોતાની તે તે ક્વિાની સાથે પોતાના પરમતારક ગુરુદેવાદિની તે તે ક્ષિાની તુલના કરવાથી સાધકને પોતાની ક્વિાની અપૂર્ણતાનો ખ્યાલ આવે છે અને તેથી પોતાની ક્રિયા પૂર્ણ કઈ રીતે બને એવી જિજ્ઞાસાનો આવિર્ભાવ
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
