________________
૩૦.
તારાદષ્ટિની સઝાય
ધર્મના સ્વરૂપાદિનું વર્ણન કરવું તેને ધર્મકથા કહેવાય છે. આવા પ્રકારના નિરંતર સ્વાધ્યાયથી મુમુક્ષુ આત્મા પોતાના અજ્ઞાનને દૂર કરવા સમર્થ બને છે. સમગ્ર દોષનું મૂળ અજ્ઞાન છે -એ એકવાર સમજાઈ ગયા પછી જીવનો સમગ્ર પ્રયત્ન એકમાત્ર અજ્ઞાનને દૂર કરવા માટે હોય છે. અજ્ઞાનના કારણે પ્રાપ્ત થયેલું દુઃખ જેટલું ખરાબ છે એની અપેક્ષાએ અજ્ઞાન ખૂબ જ ભયંકર છે. આજે આપણે સૌ દુઃખ દૂર કરવા જેટલો પ્રયત્ન કરીએ છીએ એટલો પ્રયત્ન અજ્ઞાનને દૂર કરવા કરતા નથી, એનું એકમાત્ર કારણ અજ્ઞાનની ભયંકરતાનું અજ્ઞાન છે. સદ્ભાગ્યે આ બીજી તારા દષ્ટિમાં ગુર્નાદિના પરીચયે મુમુક્ષુને અજ્ઞાનની ભયંકરતા બરાબર સમજાય છે. એ અજ્ઞાનને દૂર કરવા સ્વાધ્યાયજેવું એક પણ સાધન નથી. આ દષ્ટિમાં સાધકને નિરંતર સ્વાધ્યાય કરવાથી પ્રમાણમાં ખૂબ જ સુંદર રીતે જ્ઞાનની પ્રાપ્તિ થાય છે. તેના પ્રભાવે સામાન્યથી દુનિયાનાં ક્ષણિક ફળોની અસ્થિરતા અને અનાવશ્યકતાનો પરિચય થાય છે, જેથી તેની કોઈ જ અપેક્ષા રહેતી નથી. આવી અવસ્થામાં આવી સ્થિતિની પ્રાપ્તિ કરાવનાર દેવ પ્રત્યે શ્રદ્ધાતિશય સહજ રીતે પ્રગટે છે.
તેવા પ્રકારની શ્રદ્ધાના કારણે તારાદષ્ટિમાં સાધકને ઈશ્વર-દેવ પ્રત્યે સમર્પણભાવ સ્વરૂપ ઈશ્વરપ્રણિધાન નામના પાંચમા નિયમની પ્રાપ્તિ થાય છે. સકલ અનુષ્ઠાનના કોઈ પણ જાતના ફળ અંગે અપેક્ષા રાખ્યા વિના માત્ર ઈશ્વરપ્રતિપાદિત હોવાના કારણે તે તે અનુષ્ઠાન કરવાં-તેને અહીં ઈશ્વરપ્રણિધાન કહેવાય છે. આ પ્રણિધાનના કારણે સમાધિ પ્રાપ્ત થાય છે. સમાધિમાં વિઘ્ન કરનાર કલેશાદિ અંતરાયોને દૂર કરી ઈશ્વર સમાધિનું ઉબોધન કરે છે. શક્તિસંપન્ન આત્માઓનું માત્ર સ્મરણ પણ આ રીતે આપણા અનુગ્રહ માટે થાય છે, એ આપણે
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
