________________
કરનારને તેનું કેટલું દુ:ખ હોય છે ? તે તે રમતોમાં, રમનારા માટે સ્થાનો નિયત છે ને ? એ સારી રીતે કરી શકાય એ માટે રમનારા કેટલી કસરત કરે છે, કેટલો પરિશ્રમ કરે છે - એનો તમને અનુભવ છે જ. દુનિયાના કોઇ પણ ક્ષેત્રમાં આ રીતે સ્થાનનો આગ્રહ રખાય છે, તો ધર્માનુષ્ઠાનમાં એ કેમ રખાતો નથી ? આજે સ્થાન નામના આ પ્રથમ યોગને ધર્માનુષ્ઠાનમાંથી લગભગ વિદાય આપવામાં આવી છે. પ્રતિક્રમણ ઊભા ઊભા જ કરવું જોઇએ એવો નિયમ નહીં ને ? દર્શન વંદન કે ચૈત્યવંદનાદિ કઇ રીતે થાય ? જેને જેમ ફાવે તેમ ને ? માંદગીમાં સૂતાં-સૂતાં ખાવાનું પણ જેને ફાવતું નથી, એવાને પ્રતિક્રમણ સૂતાં-સૂતાં કરવાનું ફાવે છે ને ? સૂતાં-સૂતાં ન કરે એની વાત નથી પણ એ ફાવે છે કે નહીં એની વાત છે. ઘરેથી ચાલીને આવનારા પણ પ્રતિક્રમણમાં ઊભા ન થાય ને ? ખિસ્સામાં હાથ રાખીને ફિલ્ડિંગ ભરનારો તમે જોયો છે ? પણ દર્શન કરનારા એવા મળે ને ? આજે કોઇ પણ ધર્માનુષ્ઠાનને રનારા તે તે લોકોની તે પ્રવૃત્તિ જોવાથી તમોને ખ્યાલ નહીં આવે કે એ ધર્માનુષ્ઠાનમાં કઇ રીતે ઊભા રહેવા વગેરેની પ્રવૃત્તિ છે. તમને સમજાય છે ને આપણો સ્થાન નામનો યોગ કેવો છે ? આજે સાધક ગણાતા વર્ગના પણ મોટાભાગને આ સ્થાનનો આગ્રહ નથી. સામાયિક-પ્રતિક્રમણાદિ કોઇ પણ ધર્મક્રિયાની શરૂઆત કરતાં પૂર્વે આરાધકોએ તેના સ્થાનને બરાબર જાણી લેવું જોઇએ અને એ મુજબ સારી રીતે રહી શકાય એ માટે શરીરને પણ કેળવી લેવું જોઇએ. શ્રી વીતરાગપરમાત્માએ ઉપદેશેલી અને સ્વયં આરાધેલી
Jain Education International
૩૬
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
