Page Text
________________
10
सुत्तगा०७८-८२]
सूयगडंगसुत्तं विइयमंग पढमो सुयक्खंधो। ८०. अणंते णितिये लोए सासते ण विणस्सए ।
__अंतवं णितिए लोए एवं वीरोऽधिपासति ॥६॥ ८०. अणते णियते (णितिये ) लोए [सिलोगो] । अनन्तो नाम नास्ति परिमाणमस्य क्षेत्रतः कालतोऽपीति । णितिये नित्य इत्यर्थः । तनुः (ते तु) के ? साङ्ख्याः , तेषां सर्वगतः क्षेत्रज्ञः कूटस्थः ग्रहणम् । [सासते ति] यथा
वैशेषिकाणां परमाणवः शाश्वतत्वेऽपि सति क्रियावन्तःण विणस्सए त्ति न तेषां कश्चिद् भावो विनश्यति उत्पद्यते वा । अन्ये 5 • तु ब्रुवते-'अंतवं णितिए लोए, यथा पौराणिकानां सप्त द्वीपाः सप्त समुद्राः क्षेत्रलोकपरिमाणम् , कालतस्तु नित्यः, केषाञ्चिदन्तवान् नित्यश्च । एवं अवधारणे। वीरो जावकः। अधिकं अन्येभ्यः सत्त्वेभ्योऽन्यतीर्थकरेभ्यो वा पश्यति अधिपश्यति ॥ ६ ॥ किश्चान्यत्
८१. अमितं जाणती वीरे इहमेगेसि आहितं ।
सव्वत्थ सपरिमाणं इति वीरोऽधिपासती ॥७॥ ८१. अमितं जाणती वीरे० [सिलोगो] । न मितं अमितम् । का तर्हि भावना ?-केषाञ्चित् सर्वज्ञवादिनां अनन्तं ज्ञानं सर्वत्र चाप्रतिहतमिति, अधवा लोगमेव अमितं जाणंति । अमितो णाम अपरिमाणो लोकः, तच्च सर्वज्ञो वीरः तथैव जानाति । अन्ये पुनः- सव्वत्थ सपरिमाणं इति वीरो त्ति, सर्वत्रेति तिर्यगूर्द्धमधश्चेति क्षेत्रतः, कालतः केषाश्चिद् दिव्यं वर्षसहस्रं केषाञ्चिदन्यथा, इति उपप्रदर्शनार्थः, वीरः उक्तः, अधिकं पश्यतीति अधिपश्यति ॥ ७ ॥
एवं यस्य परिमाणमिष्टं स तेनार्थाभिप्रेतेन परिमाणेन नानन्तलोकमिच्छति । तत्र ये ब्रुवते-"अणंते णितिए लोए"15 [सूत्रगा० ८०] त एवं ब्रुवते-यो हि यथा भावः स तथैवात्यन्तमविकल्पो भवति । तद्यथा-यत्रसस्त्रस एव स्थावरः स्थावर एव, सर्वकालं [न त्रसत्वं जहाति ] न स्थावरत्वं जहाति, एवं देवा देवा एव, मनुष्येषु स्त्री-पुं-नपुंसका इति । अथवा यदुक्तम "लोकावाद णिसामेज" [सूत्रगा० ७९] ते च लोकवादा उक्ताः । अथवा स्त्री स्त्री एव. एवं त्रसस्त्रस एव । भट्टारगो भणति-मिच्छा एतं, जो जधा सो तहेव अव्वत्तं भण्णति । अयं तु स्वभावो
८२. जे केइंति तसा पाणा चिद्रूतऽदव थावरा।
परियाए अत्थि से जायं जेण ते तस-थावरा ॥८॥ ८२. जे केइति तसा पाणा० सिलोगो। जे त्ति अणिहिट्ठणिद्देसे । केचिदिति न सर्वे त्रसाः, न स्थावराः। तत्र वसन्तीति त्रसाः, तिष्ठन्तीति स्थावराः। परियाए अत्थि से जायं, पर्यायो नाम पर्यायः प्रकार इत्यर्थः । अथ कोऽर्थः ? अस्त्यसौ कश्चित् प्रकारः येन ते त्रसा भवन्ति स्थावरा वा । तत्र तावत् त्रसनिवर्तकानि कर्माण्युपचित्य सा भवन्ति । एवं स्थावरा अपि ॥
25 नागार्जुनीयास्तु पठन्ति-सनामउदयेण त्रसं न तु स्थावरोदयनामेन । उक्तं च-"अणिच्चमावासमुविंति जंतवो, पलोइया सोच्च समेञ्च इंतयं ।" तथा चोक्तम्-"ठाणी विविधा ठाणा" [ सूत्रगा० ४१९]। अन्यच्चोक्तम्-"अशाश्वतानि स्थानानि" [
] । यो हि यथाकर्मा स तथा भवतीति, तद्यथा-नारगो तिर्यङ् मनुष्यो देवो वा, तथा स्त्री-पुं-नपुंसकं वा, न तु जातिमनुष्योऽस्ति जातिस्त्री वेत्यादि । यतश्चैवं तेनायमन्यः पर्यायो भवतीति वाक्यशेषः, येन
१स्सति खं १ खं २ पु १ पु २॥ २ इति धीरोऽतिपासति खं १ खं २ पु १ पु २ वृ० दी० ॥ ३ अणंतेवं चूसप्र० ॥ ४ अपरिमाणं विजाणाति इह खं १ खं २ पु १ पु २ वृ० दी० ॥ ५ इति धीरोऽतिपासति खं १ खं २ पु १ पु २ ० दी० ॥ ६ लोकवादं पु० सं० ॥ ७ केति तसा खं १ खं २ पु १ पु २॥ ८ चिटुंति अदुव खं १॥ ९से अंजू खं १ खं २ पु १ पु २ वृ० दी० ॥ १० तेण खं १ पु २ वृ० दी० ॥ ११ अत्र स्थाने नागार्जुनीयाचार्याणां कोऽपि पाठभेदो वाचनाभेदो वा नास्ति, किन्तु व्याख्याभेद एवात्र दृश्यते ॥ १२ आचाराङ्गसूत्रद्वितीयश्रुतस्कन्धे विमुक्त्यध्ययनाख्यचतुर्थचूलायाम् “अणिच्चमावासमुविंति जंतुणो पलोयए सुचमिणं अणुत्तरं ।” (गा. १) इतिरूपः पाठो वर्त्तते ॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001152 |
| Book Title | Agam 02 Ang 02 Sutrakrutangsutra Vol 1 Niryukti |
| Original Sutra Author | Bhadrabahuswami |
| Author | Punyavijay |
| Publisher | Prakrit Granth Parishad |
| Publication Year | 1975 |
| Total Pages | 262 |
| Language | Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, Metaphysics, G000, G001, & agam_sutrakritang |
| File Size | 8 MB |