Agam 02 Ang 02 Sutrakrutangsutra Vol 1 Niryukti

SR No.: 001152
Original Sutra Author: Bhadrabahuswami
Author: Punyavijay
Publisher: Prakrit Granth Parishad
Publication Year: 1975
Total Pages: 262
Language: Prakrit, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari, Agam, Canon, Metaphysics, G000, G001, & agam_sutrakritang
File Size: 8 MB

Page 35

२४
णिजुत्ति-चुण्णिसमलंकियं
[१ समयज्झयणे पढमो उद्देसओ
ह्यस्मिन् शरीरके कठिनभावो तं पुढविभूतं, 'यावत् किश्चिद् रूपं तं आउभूतं, उसिणस्वभावो कायाग्निश्च तेउभूतं, चलस्वभावं उच्छासनिःश्वासश्च वातभूतं, वदनादिशुषिरस्वभावमाकाशम् ॥ ७ ॥
८. एते पंच महन्भूता तेभो एगो त्ति आहिता।
___ अध तेसिं विसंयोगे विणासो होति देहिणं ॥ ८॥ 5 एते पंच महन्भूता सिलोगो । एते इति ये उद्दिष्टाः, तेभ्य एक आत्मा भवति, पिष्ट-कण्वो (किण्वो)दकनिमित्तायाः सुराया मदवत् । अथवा-"ते भो! एगो" त्ति सिस्सामत्रणं । एवमाख्याति-भौतिकोऽयं लोकः, चेतनमचेतनद्रव्यं सर्व भौतिकम् । अध तेसिं [वि]संयोगे, अथ इति अव्ययं निपातः, तेषामिति तेषां भूतमयानां प्राणिनां विगतः संयोगो विसंयोगो, विणासो होति देहिणं, विणासो नाम पञ्चस्वेव गमनम् , पृथिवी पृथिवीमेव गच्छति, एवं शेषाण्यपि गच्छन्ति । उक्तं हि
जध मजंगेसु मओ वीसुमदिट्ठो वि समुदये होउं । कालंतरे विणस्सति तध भूतगणम्मि चेतण्णं ॥ १ ॥ अस्योत्तरम्पत्तेयमभावातो ण रेणुतेल्लं व समुदये चेता। मजंगेसुं तु मदो वीसं पि ण सव्वसो णत्थि ॥ २ ॥ भमि-धणि-वितण्हयादी पत्तेयं पि हु जधा मदंगेसु । तध जइ भूतेसु भवे ता तेसिं समुदये होन ॥ ३ ॥ जइ वा सव्वाभावो वीसुं तो किं तदंगणियमोऽयं? । तस्समुदयणियमो वा? अण्णेसु वि तो हविज्जाहि ॥४॥ तस्सा(भस्म-)गोमयादिषु । भूताणं पत्तय पि चेतणा समुदए दरिसणातो। जध मज्जंगेसु मयो मति त्ति हेऊ ण सिद्धोऽयं ॥ ५ ॥
[विशेषा० गा० १६५१-५५] स्यान्मतिः-साधूक्तम् , यत् पृथगपि मद्याङ्गेषु मदसामर्थ्यमस्ति, एतदेव हि व्यस्तभूतचेतनायामुदाहरणम् । इह व्यस्तेष्वपि भूतेषु चैतन्यमस्ति, तत्समुदये दरिसणा, मद्याङ्गे मदवत् , यथा मद्याङ्गेषु मदः पृथगणुत्वान्नातिस्पष्टः, तत्समुदये तु व्यक्तिमेति, तथा पृथगू भूतेष्वणीयसी [चेतना तत्समुदाये भूयसी] भवतीति, उच्यते-यथाऽऽत्थ त्वं भूतसमुदयगुणाभिप्रायतो 20 'चेतनायाः तत्समुदये दर्शनात्' इत्ययमसिद्धः, न हि भूतसमुदयस्येयं चेतना, यदि भूतसमुदयस्येयं भवेद् व्यस्तभूतचैतन्यमपि प्रतिपद्येमहि । आह-ननु प्रत्यक्षविरुद्धमिदम्, यत् समुदयोपलभ्या चेतना न समुदायस्येति, यद्वद् घटोपलभ्या रूपादयो न घटस्येति, उच्यते-] न हि समुदयदर्शनादवश्यं तद्गुणत्वम् , अनुमानसद्भावात् , घटरूपादयस्त्वर्थान्तरस्येति नानुमानमस्ति, भवत एव हि प्रत्यक्षविरुद्धमिदं भूतचैतन्यप्रतिज्ञानम् , [अनु]मानाभावात् , भूतविशिष्टमात्रपुद्गलानामेव", न
सात्मकानाम् , अविप्रतिपत्तेः । आह-न भूतसमुदयस्य चैतन्यमिति किमनुमानम् ? उच्यते-भूतेन्द्रियातिरिक्तः सञ्चेतयिता, 25 तदुपलब्धार्थानुस्मरणात् , यो हि यैरुपलब्धानर्थानेकोऽनुस्मरति स तेभ्योऽन्यो दृष्टः, यथा गवाक्षरुपलब्धानननुस्मरन
तेभ्यो देवदत्तः, यश्च यतो नान्यो नासावेकोऽनेकोपलब्धानामर्थानामनुस्मर्ता, यथा मनोविज्ञानम् । इतश्चेन्द्रियातिरिक्तो
१यत किश्चिद द्रवं तं मु०॥ २ ते भो! एगो चूपा० । ते भो! एक्को खं २ पु १ पु २॥ ३ अह तेर्सि विणासे णं वि° खं १ पु १ दी। अह एसि विणासे उ विखं २ पु२ वृ०॥४ देहिणो खं १ वृ० दी० ॥५भवे चेता तो समुदये इति विशेषावश्यके पाठः ॥६"समुदितेषु तद्भस्म-गोमयादिषु मदः स्यात्" इति विशेषावश्यकस्खोपज्ञटीकायाम् । “भस्मा-ऽम्लादिमेलकादावपि स्यान्मदशक्तिः” इति विशेषा. कोट्या. टीकायाम् पत्र ५१७ । “भस्मा-ऽश्म-गोमयादिषु समुदितेषु" इति विशेषा० मलधारीटीकायाम् पत्र ७०७ ॥ ७ हस्तचिह्नमध्यगतः समग्रोऽपि चर्णिग्रन्थसन्दर्भः विशेषावश्यकखोपज्ञटीकायां "भूताणं पत्तेयं०" प्रभृतिगाथाटीकारूपेण वर्त्तते । यच्चात्र कोष्ठकान्तरनुसन्धितं तत् तत एवेति ज्ञेयम् ॥ ८ दर्शना, मद्या वा० मो० । दर्शनात्, मद्या विखो० मु०॥९°मुदायों वा० मो० ॥ १० चैतन्यं प्रतिज्ञानम् वा. मो. मु०॥ ११°मात्रे पुद्ग वा० मो. मु०॥ १२ मेव तदात्मका मु०॥ १३ यथा विवृतगवा: विखो० ॥ १४ यतोऽनन्यो विखो०॥
Jain Education Intemational
mational
: