Agam 02 Ang 02 Sutrakrutangsutra Vol 1 Niryukti

SR No.: 001152
Original Sutra Author: Bhadrabahuswami
Author: Punyavijay
Publisher: Prakrit Granth Parishad
Publication Year: 1975
Total Pages: 262
Language: Prakrit, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari, Agam, Canon, Metaphysics, G000, G001, & agam_sutrakritang
File Size: 8 MB

Page 166

सुलगा० ३८२-८६]
सूयगडंगसुतं बिइयभंगं पढमो सुयक्खंधो।
भूताण एस आघातो, हव्ववाहो ण संसयो । [ दशवै० अ० ६ गा० ३५]
I
यस्माच्चैवम् तम्हा तु मेधावि समिक्ख धम्मं ण पंडिए अगणि समारभेजा कण्ठ्यम् । तु विसेसणे । अहंधम्मं समीक्ष्य समारम्भो हि तपन - वितापन - प्रकाशहेतुर्वा स्यात् ॥ ६ ॥
कतरान् जीवानाघातयन्ति यस्याऽऽरम्भप्रवृत्ताः कुसीलाः ? उच्यते-—
३८४. पुढवी वि जीवा आऊ वि जीवा, पाणा ये संपातिम संपतंति । संसदया कसमस्सिता य, एते दहे अगणि समारभंते ॥ ७ ॥
३८४. पुढवी वि जीवा आऊ वि जीवा ० वृत्तम् । अपिः पदार्थसम्भावने । पुढवी जीवसंज्ञिताः, ये च तदाश्रिताः वनस्पति-त्रसादयः । एवं आऊ वि, तदाश्रिताः प्राणाश्च सम्पतन्तीति सम्पातिनः शलभ- वाय्वादयः । संसेदया कडूसमस्सिता य, संस्वेदजाः करीषादिष्विन्धनेषु, काष्ठेषु घुण-पिपीलिकाण्डादयः । एते दहे अगणि समारभते ॥ ७ ॥
एवं तावदनिहोत्राद्यारम्भात् तापसाद्याः अपदिष्टाः, पाकानिवृत्ताश्च शाक्यादयः । इदानीं ते चान्ये च वणस्सति- 10 समारम्भान्विताः परामृश्यन्ते—
३८५. हरिताणि भूताणि विलंबगाणि आहारदेही य पुढो सिताणि ।
जो छिंदति आतसातं पडुच्च, पागभिपण्णो बहुणं निवाती ॥ ८ ॥
१५५
३८५. हरिताणि भूताणि विलंबगाणि० वृत्तम् । हरितग्रहणात् सर्व एव वनस्पतिकाया गृह्यन्ते, नीला हरिताभा आर्द्रा इत्यर्थः, हरितादयो वा वनस्पतयः । भूतानि जङ्गमानि । विलम्बयन्तीति विलम्बकानि, भूतस्वभावं भूताकृतिं दर्श- 15 यन्तीत्यर्थः । तद्यथा - मनुष्ये निषेक-कलला डर्बुद-पेशि-व्यूह-गर्भ-प्रसव- बाल - कौमार - यौवन-मध्यम- स्थानिर्याम्तो मनुष्यो भवति । एवं हरितान्यपि शाल्यादीनि जातानि अभिनवानि सस्यानीत्यपदिश्यन्ते, सञ्जातरसाणि यौवनवन्ति, परिपक्कानि जीर्णानि, परिशुष्कानि मृतानीति । तथा वृक्षः अङ्कुरावस्थो जात इत्यपदिश्यते, ततश्च मूल-स्कन्ध-शाखादिभिर्विशेषैः परिवर्द्धमानः पोतक इत्यपदिश्यते, ततो युवा मध्यमो जीर्णो मृतश्वान्ते स इति । एवं भूतविलम्बितं कुर्वन्ति । कारणेन कार्यवदुपचारात्, आहारमया हि देहा देहिनाम्, अन्नं वै प्राणाः, आहाराभावे हि वृक्षा हीयन्ते म्लायन्ते शुष्यन्ते च मन्दफलाश्चाफला 20 भवन्ति । पुढो सिताणि पृथक् पृथक् श्रितानि, न तु य एव मूले त एव स्कन्धे, केषाश्विदेकजीवो वृक्षः तद्व्युदासार्थं पुढो - सिताइं ति । तान्येवम्–संखेज्जजीविताणि [ असंखेज्जजीविताणि ] अणंतजीविताणि वा । जो छिंदति आतसातं पडुच्च, आत्म-परोभयसुह-दुःखहेतुं वा आहार सयणा - SSसणादिउवभोगत्थं । प्रागभिप्राज्ञो नाम निरनुक्रोशमतिः, उपकरणद्रव्यायेतानि । बहुणं निवाति त्ति एगमपि छिन्दन् बहून् जीवान् निपातयति, एगपुढवीए अणेगा जीवा ॥ ८ ॥ किच
1
३८६. जाइं च वुद्धिं च विणासयंते, बीयादि अस्संजय आतदंडे |
अधrssहु से लोएं अणज्जधम्मे, "बीयादि जे हिंसति आतसाते ॥ ९॥
१ प्रवृत्तं प्र० ॥ २ त २१ ॥ ३ पायिम संप खं १ । पासिभयं प पु १ ॥ ४ संसेतया खं १ ॥ ५°ता तपते २१ ॥ ६ वाग्वादयः चूसप्र० ॥ ७ दयः । संसेय० वृत्तम् संसेदया पु० सं० ॥ ८ 'देहाई पु° खं २ पु १ पु २ । 'देहाई पु° खं १ ॥ ९ आयसुहं पडुच्चा, पागब्भि पाणे बहुणं तिवाति खं १ खं २ पु१ पु २ वृ० दी० ॥ १० जतियायदंडे खं २
१२ ॥ ११ लोते खं २ पु १ ॥ १२ हरियादि खं २ पु १ पु २ ॥
5
३८६. जाईं च बुडिच विणासयंते ० वृत्तम् । जातिरिति बीजम् तं मुशलोदूखला - ऽस्यादिभिर्विनाशयन्ति । यचकैश्च जातिविनाशे अङ्कुरादिवृद्धिर्हता एव, जात्यभावे कुतो वृद्धि: ? । अधवा जातिं पि विणासेति बीजं । मुट्ठि (बुडिं) पणासेति अङ्कुरादि । बीजादीति बीजा - ऽङ्कुरादिक्रमो दर्शितः, पुन्त्राणुपुव्वी च दसविधाणं । स एवं असंयतः आत्मानं दण्डयति परं च । अधाऽऽहु से लोए अणजधम्मे, अथेत्यानन्तर्ये, आहुस्तीर्थकराः, स इति स पाखण्डी, अनार्यधर्मोऽस्य 30 भवति अधम्मो । जधावादी तधाकारी न भवति जो हि बीजादि हिंसति आत्मसातनिमित्तमिति ॥ ९ ॥
For Private Personal Use Only
25