________________
णिज्जुत्ति-चुण्णिसंजुयं
[चउत्थं छज्जीवणियज्झयणं चतुम्विहा, तं०-खंधा खंधदेसा खंधप्पदेसा परमाणुपोग्गला । णोपोग्गलत्थिकातो तिविहो, तं०-धम्मत्थिकातो अधम्मत्थिकातो आगासत्थिकातो, एते गति-हिति-अवगाहणालक्खणा जहासंखं । एस अजीवाधिगमो॥
जीवाजीवाधिगमो चरित्तरक्खणत्थं ति चरित्तधम्मो भण्णति४१. इच्चेतेहिं छहिं जीवनिकायेहिं णेव सयं डंडं समारभेजा णेवऽण्णेहिं डंडं समारभावेज्जा डंडं समारभंते वि अण्णे ण समणुजीणेज्जा, जावज्जीवाए तिविहं तिविहेणं न करेमि ण कारवेमि करेंतं पि अण्णं न समणुजाणामि, तस्स भंते ! पडिक्कमामि निंदामि गरहामि अप्पाणं वोसिरामि ॥१०॥
४१. इच्चेतेहिं छहिं जीवनिकायेहिं । इतिसद्दो अणेगत्थो अत्थि, हेतौ-वरिसतीति धावति, एवमत्योइति ब्रह्मवादिनो वदंति, आद्यर्थे-इत्याह भगवां नास्तिकः, परिसमाप्तौ-अ अ इति, प्रकारे-इति बहुविहमुक्खा । 10 इह इतिसद्दो प्रकारे-पुढविक्कातियादिसु किण्हमट्टितादिप्रकारेसु, अहवा हेतौ-जम्हा परधम्मिया सुहसाया दुक्खपडिकूला । इचेतेसु, एतेसु अणंतराणुकंतं पञ्चक्खमुपदंसिज्जति । “एतेहिं" वा तदा हिंसद्दो सप्तम्यर्थ तेव, एतेहिं छहिं जीवनिकाएहिं, छ इति संखा, ते अणेगभेदा अपि छबिहत्तणं णातिवत्तंति, जीवाण निकाया समुदाया तेहिं, ण इति पडिसेहे, एवसद्दो अवधारणे, किमवधारेति ? सव्वावत्थं समारभणं, सयमिति अप्पणा डंडो सरीरादिनिग्गहो तण्ण समारभेजा। समारभणं पवत्तणं । णेवण्णेहिं डंडं समारभावेजा, णकारो एक्सद्दो 15य तहेव, इह तु परस्स पओगो निवारिज्जति । डंडं समारभंते वि अण्णे ण समणुजाणेजा, एतेण समारंमाणुमोयणमवि णिवारिजति । असमारंभकालावधारणमिदम्-जावज्जीवाए जाव पाणा धारंति । तिविहं ति मणो-वयण-कातो, 'तिविहेणं ति करण-कारावणा-ऽणुमोयणाणि । सुत्तेणेवायं विसेसो भण्णति-एक्ककं न करेमि ण कारवेमि करेंतं पि अण्णं न समणुजाणामि, मणेण दंडं करेति-सयं मारणं चिंतयति कहमहं मारेज्जामि, मणेण कारयति-जदि एसो मारेज्जा, मणसा अणुमोदति मारेंतस्स तुस्सति; वायाए पाणातिवातं करेति-तं 20 भणति जेण अद्धितीए मरति, वायाए कारेति-मारणं संदिसति, वायाए अणुमोदति-सुटु हतो; कातेण मारेति
सयमाहणति, कारण कारयति-पाणिप्पहारादिणा, कारणाणुमोदति-मारेंत छोडिकादिणा पसंसति । एतेहि सव्वेहि पगारेहि ण करेमीति अन्भवगमं करेमि । तस्स भंते ! पडिकमामि, तस्स त्ति दंडसभारंभस्स, भंते ! इति भगवतो आमंतणं । गणहरा भगवतो सकासे अत्थं सोऊण वतपडिवत्तीए एवमाहु-तस्स भंते !, तहा जे वि इमम्मि काले ते पि वताइं पडिवजमाणा एवं भणंति-तस्स भंते ! पडिक्कमामि, प्रतीपं क्रमामि-णियत्तामि । जं 20 पुत्वमण्णाणेण कतं तस्स जिंदामि “णिदि कुत्सायाम्” इति कुत्सामि । गरहामि "गर्ह परिभाषणे" इति पगासीकरेमि । अप्पाणं सव्वसत्ताणं दरिसिज्जए, वोसिरामि विविहेहिं प्रकारेहिं सव्वावत्थं परिचयामि । दंडसमारंभपरिहरणं चरित्तधम्मप्पमुहमिदं ॥१०॥
अतो परं महव्वउच्चारणं सविसेसं, जो जस्स अरुहो तं तम्मि सो भण्णति त्ति, जोग्गताविचारो परममंगलं, संसारुत्तारगो चरित्तधम्मो, सो य सम्मदरिसणाधारो त्ति । केति सुत्तं केति वित्तिवयणमिमं भणंति
तेसु छसु जीवनिकायेसु अचूपा । इञ्चसि छण्हं जीवनिकायाण नेव खं १-२-३-४ जे० शु० हाटी०॥२ दंडं समारंभेजा जेषऽण्णेहिं दंड समारंभावेजा दंडं समारंभंते अचू० विना ॥ ३°जाणामि खं १-२-४ जे० । 'जाणेमि खं ३॥ ४तिविहेणं मणेर्ण वायाए कारणं न करेमि अचू० विना ॥ ५ करतं खं १-२-४॥६"इएहिं छहिं जीवनिकाएहिं, इतिसहो अणेगेसु अत्थेसु वट्टइ, तं०-आमंतणे परिसमत्तीए उवप्पदरिसणे त । आमंतणे जहा-धम्मए ति वा उवएसए ति वा एवमादि, परिसमतीए जहा-इति खलु समणे भगवं महावीरे एवमादि । उपप्पदरिसणे जहा-इच्चेए पंचविहे ववहारे । एत्थ पुण इश्तेहिं एसो सहो उवप्पदरिसणे दट्ठव्वो, किं उवप्पदरिसयति ! जे एते जीवा अजीवाभिगमस्स हेट्ठा भणिया, इच्चेएहिं छहिं जीवणिकाएहिं ।" इति वृद्धविवरणे। "श्चेसि इत्यादि । सर्वे प्राणिनः परमधर्माण इत्यनेन हेतुना 'एतेषां पण्णां जीवनिकायानां' इति, "सुपा सुपो भवन्ति" इति सप्तम्यर्थे षष्ठी, एतेषु षट्सु जीवनिकायेषु अनन्तरोदितस्वरूपेषु" इति हारि० वृत्ती॥ ७ सप्तम्यर्थ एव, अत्र तेवशब्द एव इत्यर्थकः ॥ ८ कायेन ॥ ९ भाषणमिति मूलादर्श ॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org