________________
णिज्जुत्ति-चुण्णिसंजुयं
[चउत्थं छज्जीवणियज्झयण पुढवीए । उद्देसमेत्तमेतं । पुढविक्कायस्स पढममुद्देसो तदाधारा सेसा इति । तदणंतरं आऊ, पुढवीए आहारो घणोदधिरिति । तदणु पडिपक्खस्स तेजसः । तेय[ सह] चरित इति ततो वायस्स । तदणु जस्स कंपेण वातो सूतिजति तस्स वणस्सइस्स । सव्वेसिमंते फुडलिंगाणं तसाणं ॥३॥ उद्देसाणंतरं सलक्खणपरूवणवित्थरनिद्देसोऽयमारब्भते । तत्थ पढमुट्ठिाण पुढविक्कातियाण णिद्देसो पढममर्हति त्ति भण्णति
३५. पुढवि चित्तमंतमक्खाता अणेगजीवा पुढो सत्ता अण्णत्थ सत्थपरिणएणं ॥ ४॥ ___३५. पुढवि चित्तमंतमक्खाता। चित्तं चेतणा बुद्धी, तं जीवतत्त्वमेव, सा चित्तवती सजीवा इति णिदेसो । अहवा-"पुढवी चित्तमत्तमक्खाता" मत्तासद्दो थोवे परिमाणे य, थोवे जहा-किंचिम्मत्तं, परिमाणे जहा-"अलोए लोयप्पमाणमेत्ताई खंडाई" [नन्दी० सूत्र १६ पत्र ९७-२] । इह मत्तासदो थोवे, चित्तमत्तमेव तेसिं पुढविक्कातियाणं, ण णिमेसादीणि लिंगाणि । अहवा चित्तं मत्तमेतेसिं ते चित्तमत्ता, जहा पुरिसस्स मजपाण10विसोवयोग-सप्पावराह-हिप्पूरभक्खण मुच्छादीहिं चेतोविघातकारणेहिं जुगपदभिभूतस्स चित्तं मत्तं एवं पुढविक्कातियाणं, तस्स वा जा चित्तमंता ततो पुढविक्कातियाण पैरमगहणनाणावरणतमसामुदतेण हीणतरा । सव्वजहण्णं चित्तं एगिदियाणं. ततो विसद्धतरं बेइंदियाणं, ततो तेइंदियाणं. ततो चउरिंदियाणं, ततो असण्णिपंचिंदितिरिक्खजोणिताणं सम्मुच्छिममणूसाण य, ततो गम्भवकंतियतिरियाणं, ततो गम्भवकंतियमणूसाणं, ततो वाणमंतराणं, ततो
भवणवासीणं, ततो जोतिसियाणं, ततो सोधम्मताणं जाव सव्वुक्कसं अणुत्तरोववातियाणं देवाणं । अभिविहिणा 15 वक्खाता अक्खाता । अणेगा जीवा जाए सा अणेगजीवा, ण पुण जहा वेदवादीण "आपो देवता, पृथिवी देवता"[
] इति । किं पुण पाहाण-लेहुक-सिकतादतो संघाता पुरिससरीरमिव एकजीवसरीरपरिग्गहो ? अतो उत्तरमवि विसेसिजति–ण एक्कजीवपरिग्गहो, किं तर्हि १ पुढो सत्ता पिधप्पिधाँणि सरीराणि । ताणि पुण असंखेजाणि समुदिताणि चक्खुविसयमागच्छंति । एत्थ चोदयति-पुढविपतिद्वाणावतंसा तसजीव ति थाण गमणुचारातिविसग्गा कहमणुवरोहेण पुढवीए [ कीरंति ? ति] सचित्ता-ऽचित्तविसेसणावहारणत्थं 20 भण्णति-अण्णत्थ सत्थपरिणएणं, अण्णत्थसद्दो परिवजणे वट्टति । किं परिवजति ? सत्थपरिणतं मोतूण सेसा सञ्चित्ता ॥ तं सत्यं दुविहं-दव्वसत्थं भावसत्थं च । दव्वसत्थमिमं
दवं सत्य-ऽग्गि-विसं नेहंबिल-खार-लोणमाईयं ।
भावो तु दुप्पउत्तो वाया काओ अविरई य ॥ २६ ॥१४॥ दवं सत्थऽग्गिविसं० गाहा । दव्वसत्थं सत्थमेव परसु-वासिमादि । अग्गी डहणो । विसं थावरजंगमं मारगं दव्वं । हसत्थं घतादि । अंबिलं प्रतीतम् । खारसत्यं खाररुक्खा पीलु-करीरादतो। लोणसत्थं सोवञ्चलाती । आदिग्गहणेण गोमतादि अणेगविहं । एतेहिं सत्थेहिं अचित्ततामेति । सेसकायाण वि एताणि सत्याणि । एतं दव्वसत्यं । मावसत्थं भावो तु दुप्पउत्तो संजमविणासणं ति तस्स सत्थं दुप्पउत्तो अकुसलमणउदीरणाति, वाया काओ वि, एवं अविरती असंजमो । दव्वसत्थेण अधिकारो ॥ २६ ॥ १४ ॥
तं तिविहं30 किंची सकायसत्थं किंची परकाय तदुभयं किंचि ।
- एतं तु ववसत्थं भावे अस्संजमो सत्थं ॥ २७॥१४१ ॥
कातिणा णिहेसो मूलादर्शे ॥ २चित्तमत्तमक्खा अचूपा. वृपा० हाटी । चित्तमंतऽक्खा जे० शु० । चित्तमंता अक्खा तथा चित्तमत्ता अक्खा वृपा० । एवमप्रेतनेषु चतुर्वपि सूत्रेषु पाठभेदो ज्ञेयः ॥ ३ अणेगे जीवा सं १-२-३-४ जेल। एवमप्रेतनेष चतुलपि सूत्रेषु पाठभेदो ज्ञेयः॥४ मद्यपान-विधोपयोग-सापराध-हृत्पूरभक्षग-मूर्छादिभिः ॥ ५ परमगहनज्ञानावरणतमसामुदयेन ॥ ६ पाहाणोलद्धकसिकनादतो मूलादर्शे । पाषाण-लेष्टुक-सिकतादयः॥ ७°धाणि ण सारीरवणस्सणिअरसरीराणि मूलादर्श ॥ ८ विसेसणत्थं हारण सभण्णति मूलादर्शे ॥
Jain Education Intemational
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org