________________
७९०]
तइया चूला, पण्णरसमं अज्झयणं भावणा।
२९१
रियासु नित्यं समितो सवा जते, प्रत्युपेक्ष्य भुंजे पाणभोयणं, मायाणणिक्खेवे दुगुंछति अपमजितादि सत्त, सम्यक् आहितो समाहितो संजमए निरंभए अप्रशस्तं मण-वह। [भ]हस्स अहसमानस्स सच्चं भवति, अगुवीति भासगस्स सञ्चं भवति । कोह-लोभ-भयानि च त्यजेत् छड़ए इत्यर्थः, सह दोहरातेग ३ (स?)दीहरायं जावजीवं समीक्ष्य एताए भावणाए मुसं वजए, अहवा सदीहरायः संसारः, तं समीक्ष्य संसार मुसं वजए । सयमेव उग्गहे जाइतब्वे घडति, सीमं पराइयं जंति काय (2) अगुण्णातो ताणि मतिमा णिस्सम्म जाणित्तु स्मरित्वा च परिभुंजे पाणभोयणं साहम्मियाणं उग्गहं च अहिए। आहारे भुत्ते विभूसितामो(भो ?) स्त्री न पेहे,ण संथविज त्ति ण संवसेज तंमि समं। बढे समणि ति आमंत्रणं, खुडा इत्थिगा, तासं कहा खुइए(य)कहा ण कुर्यात् , धर्मानुप्रेक्षी संधए बंभचेरं दुविहाए संघणाए, अहवा सद(?)ए बंभचेरं । जे सहरूव भागमे आगंते, तेषु विषयप्राप्तेषु गेधी रागो, पदोसो द्वेषो, तं न करेति पंडिते, स दंत इंद्रिय-नोइंद्रियैः, स विरतः, स चाकिंचणः अकिंचणो अपरिग्रहः । सुसंवृतः पंचहि संवरेहि, णवं ण कुजा विधुरे पुराणं, धर्मे आर्ये गुप्तः स्थित इत्यर्थः, अहवा यो धर्मो उक्तः वुत्तो भणितो इत्यर्थः, अहवा द्य(य?ऽऽर्य ?) धर्मः, योऽत्र स्थित अविरतः स मुणिर्न भवति, स च पुणर्जाति-मरणं उवेति, संसार इत्यर्थः। इति भावनाध्ययनं परिसमाप्तं ।" चू०।
चूर्ण्यनुसारेण रियासु नित्यं समितो सता जते इत्यादिर्भूयान् सूत्रपाठोऽत्रासीदिति स्पष्टं प्रतीयते । अयं च पाठः षड्गाथात्मक आसीदिति स्फुटं भाति। दृश्यतां सू० ७७८ टि० ६ । एताश्च षड् गाथाः सम्प्रति आचाराङ्गसूत्रादर्शेषु क्वापि नोपलभ्यन्ते तथापि आवश्यकचूादिग्रन्थेषु पञ्च गाथा उपलभ्यन्ते। एताश्च पञ्च गाथा आवश्यकसूत्रस्य हारिभद्यां वृत्तौ सविवरणा इत्थं दृश्यन्ते"प्राणातिपातादिनिवृत्तिलक्षणमहाव्रतसंरक्षणाय भाव्यन्त इति भावनाः, ताश्चेमाः
इरियासमिए सया जए, उवेह भुजेज व पाणभोयणं । आयाणनिक्खेवदुगुंछ संजए, समाहिए संजमए मणो-वई ॥१॥ भहस्ससच्चे अणुवीइ भासए, जे कोह-लोह-भयमेव वजए। स दोहरायं समुपेहिया सिया, मुणी हु मोसं परिवजए सया ॥२॥ सयमेव उ उग्गहजायणे घडे, मतिमं निसम्म सइ भिक्खु उग्गहं । अणुण्णविय भुंजिज पाण-भोयणं, जाइत्ता साहम्मियाण उग्गहं ॥३॥ माहारगुत्ते अविभूसियप्पा, इत्थिं न निज्झाइ न संथवेजा। बुद्धो मुणी खुड्डुकहं न कुजा, धम्माणुपेही संधए बंभचेरं ॥ ४ ॥ जे सह-रूव-रस-गंधमागए, फासे य संपप्प मणुण्ण-पावए ।
गिही-पदोसं न करेज पंडिए, स होइ दंते घिरए भकिचणे ॥५॥ गाथाः पञ्च। आसां व्याख्या-ईरणमीर्या, गमनमित्यर्थः, तस्यां समितः सम्यगितः ईर्थासमितः, ईयासमितता प्रथमभावना, यतोऽसमितः प्राणिनो हिंसेत, 'सया जए' (हिंसेदतः सदा यतः-प्र०) सर्वकालमुपयुक्तः सन् ‘उवेह भुंजेज व (य-प्र०) पाण-भोयणं', उवेह त्ति अवलोक्य भुञ्जीत पानभोजम् , अनवलोक्य भुञ्जानः प्राणिनो हिंसेत, अवलोक्य भोक्तृता (भोक्तव्यं-प्र०) द्वितीया भावना। एवमन्यत्राप्यक्षरगमनिका कार्या। आदान-निक्षेपौ पात्रादेर्ग्रहण-मोक्षी आगमप्रसिद्धौ जुगुप्सति करोति (आगमप्रतिषिद्धौ जुगुप्सति न करोति-प्र.) आदान-निक्षेपजुगुप्सकः, अजुगुप्सन् प्राणिनो हिंस्यात् (हिंसति-प्र०), तृतीया भावना। संयतः
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org