________________
ધર્મદષ્ટિ, ગુણવિકાસ અને સાધનાપથ : ૮
૨૩
આ લખાણ ઉપરથી પુનર્જન્મના સંશોધન અને વૈજ્ઞાનિક ખુલાસા અંગે ડૉ. બેનર્જીએ કેટલો બધો વ્યાપક પ્રયત્ન હાથ ધર્યો છે એ, તેમ જ પરદેશના લોકો પણ એ બાબતમાં કેવો રસ ધરાવે છે તે જાણી શકાય છે.
સામાન્ય રીતે આપણે ત્યાં પૂર્વજન્મ કે પુનર્જન્મને ધર્મને લગતી બાબત ગણી લેવામાં આવે છે, અને એની ચર્ચા-વિચારણા કરવાનું મોટે ભાગે ધર્મગુરુઓ અથવા તો ધર્મશાસ્ત્રોના પંડિતો ઉપર છોડવામાં આવે છે. એક વિશિષ્ટ વિદ્વાનને રોકીને અને એક સ્વતંત્ર વિભાગ કાયમ કરીને એ દ્વારા પુનર્જન્મ-સંબંધી સંશોધન વૈજ્ઞાનિક ઢબે અને ઝીણવટપૂર્વક કરવાનું કોઈ વિશ્વવિદ્યાલયે સ્વીકાર્યું હોય તો તે, અમારી જાણ મુજબ, જાપુરનું રાજસ્થાન વિશ્વવિદ્યાલય જ છે.
અહીં એ જાણવું રસપ્રદ થઈ પડશે, કે ગયા વર્ષે તેરાપંથી ફિરકાના આચાર્યશ્રી તુલસી ગણીજી જયપુર પધાર્યા હતા, ત્યારે તા. ૨૫-૫-૧૯૬ પના રોજ એમણે રાજસ્થાન વિશ્વવિદ્યાલયના આ વિભાગની મુલાકાત લઈને ત્યાં ચાલી રહેલ પુનર્જન્મસંબંધી સંશોધનકાર્યની કેટલીક માહિતી મેળવી હતી. આ પ્રસંગનો અહેવાલ આપતાં જૈન શ્વેતાંબર તેરાપંથી મહાસભાના સાપ્તાહિક હિંદી મુખપત્ર “જેનભારતી'ના તા. ૨૫-૭-૧૯૬૫ના અંકમાં કહેવામાં આવ્યું છે :
સવારમાં આચાર્યશ્રી રાજસ્થાન વિશ્વવિદ્યાલયના પ્રો. એચ.એન.બેનની પ્રયોગશાળામાં પધાર્યા. પ્રો. બેનર્જી પુનર્જન્મ અંગે સંશોધન કરી રહ્યા છે. પહેલાં પણ એમણે આ બાબતમાં આચાર્યશ્રી પાસે અનેક સૂચનો માંગ્યાં હતાં. એમના વિશેષ આગ્રહને લીધે આજે આચાર્યશ્રી એમની પ્રયોગશાળામાં પણ પધાર્યા. પ્રો. બેનર્જીએ દેશ-વિદેશની લગભગ બસો જેટલી ઘટનાઓ ઉપર સફળ સંશોધન કર્યું છે. એમની સંશોધનની પદ્ધતિ બહુ જ ઝીણવટભરી અને ઊંડી છે. પુનર્જન્મના સંબંધમાં જે તથ્યો પ્રગટ થયાં છે, તે બહુ જ ચમત્કારી છે. અત્યારનું વિજ્ઞાન, જે પુનર્જન્મમાં આસ્થા નથી ધરાવતું, એને માટે આ એક સબળ આહાન છે. આથી, દુનિયામાં આ પહેલો જ દાખલો છે કે કોઈ વિશ્વવિદ્યાલયે પુનર્જન્મ જેવી બાબતમાં સંશોધનની શરૂઆત કરી હોય. આવા સંશોધનથી આત્માનું અસ્તિત્વ આપમેળે સાબિત થઈ જાય છે. આ સિદ્ધાંત અનાત્મવાદીઓને ફરી વિચાર કરવા પ્રેરે છે... આચાર્યશ્રીએ લગભગ બે કલાક સુધી રોકાઈને ત્યાંની જુદીજુદી પ્રવૃત્તિઓનું અધ્યયન કર્યું. પ્રો. બેનર્જીએ કહ્યું : “પુનર્જન્મનું સંશોધન આપણી સાંસ્કૃતિક અને ધાર્મિક પરંપરાઓને ફરી જીવંત બનાવી શકે એવું છે. આત્મવાદીઓને માટે આ આત્મગૌરવ લેવા જેવી બાબત છે, પણ દુઃખની વાત છે કે આત્મવિજ્ઞાનને જોઈએ તેટલું પ્રોત્સાહન મળતું નથી.” ”
પ્રો. બેનર્જીએ આવા મહત્ત્વના અને ઉપયોગી કાર્યમાં જરૂરી પ્રોત્સાહન ન મળવાની જે ફરિયાદ કરી છે તે સાચી છે; એવી કેટલીય અગત્યની બાબતો જરૂરી
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org