Page Text
________________
જૈન ગ્રંથભંડારો અને જ્ઞાનોદ્ધાર : ૩
૩૭પ આ કામ કરવા ન દે તો આખા સમાજે એક થઈને એમના હાથમાંથી સત્તા છીનવી લેવી જોઈએ, અને જે રીતે શાસ્ત્રગ્રંથો સુરક્ષિત બને એવા ઉપાયો હાથ ધરવા જોઈએ. તો જ પ્રાચીન હસ્તલિખિત ગ્રંથો સુરક્ષિત બનશે.”
પંડિત શ્રી હીરાલાલજીએ શાસ્ત્રભંડારોની બેહાલીની જે વિગતો પોતાના લેખમાં આપી છે, તે તો માત્ર નમૂનારૂપ જ છે. એવી બેહાલી તો અનેક સ્થાનોમાં પ્રવર્તે છે. છેલ્લે-છેલ્લે તેઓએ સત્તાધારીઓની સત્તા છીનવી લઈને પણ ભંડારોની સાચવણીની જે વાત કરી છે તે તેની ચિંતા અને વેદનાનું જ સૂચન કરે છે. એનો સાર એ છે કે ગમે તે ઉપાયે આપણા જ્ઞાનભંડારો સુરક્ષિત અને સુવ્યવસ્થિત બનવા જોઈએ.
(તા. ૨૬-૧૨-૧૯૭૦) થોડાંક અઠવાડિયાં પહેલાંની જ વાત છે. જૈન વિદ્યા તથા ભારતીય વિદ્યાના પ્રાચીન ગ્રંથોનાં સંશોધન-સંપાદન-પ્રકાશનનું કામ કરતી આપણી એક જાણીતી વિદ્યાસંસ્થાએ એક ગામના જૈન જ્ઞાનભંડારમાંથી એક હસ્તલિખિત પ્રત મગાવી હતી. તે, પરદેશના વિશ્વવિદ્યાલયમાં ભારતીય વિદ્યાની કોઈ શાખાનું અધ્યયન-સંશોધન કરતા આપણા જ દેશના એક વિદ્વાનના ઉપયોગ માટે મંગવાઈ હતી.
આ જ્ઞાનભંડારે ઉદારતાથી આ પ્રત મોકલી આપી, પણ જ્યારે એ પ્રતનો ઉપયોગ કરવા માટે એને ખોલવામાં આવી ત્યારે માલૂમ પડ્યું કે એનાં પાનાં ચોટી ગયાં છે; અને જો ધ્યાનપૂર્વક અને આવડતથી તથા માવજતથી એને ઉખાડવામાં ન આવે તો આવી કીમતી અને વિરલ પ્રત ફાટી-તૂટીને ઉપયોગ માટે નકામી બની જવાની. પ્રત મગાવનાર સંસ્થામાં હસ્તપ્રતોની સાચવણીની કળાના જાણકાર માણસો હોવાથી એમણે ધીરજપૂર્વક આ પ્રતનાં ચોટી ગયેલાં પાનાંઓને ઉખાડીને એને સુરક્ષિત અને ઉપયોગમાં લઈ શકાય એવી બનાવી દીધી.
આ તો એક દાખલો છે, તે આપણને ચિંતિત બનાવી મૂકે એવો છે. તેથી આપણાં સંઘ, સંસ્થાઓ અથવા ક્વચિત વ્યક્તિઓના હાથ નીચે રહેલા હસ્તલિખિત પ્રતોના ભંડારોના સંચાલકોનું ધ્યાન દોરવા માટે અમે આ નોંધ લખવા પ્રેરાયા છીએ.
એક બીજો દાખલો જોઈએ :
ભારતીય વિદ્યા અને જૈન વિદ્યાના અધ્યયન-સંશોધનના ક્ષેત્રમાં પોતાના દેશમાં વર્ષોથી કામ કરતા એક વિદેશી વિદ્વાન ત્રણેક વર્ષ પહેલાં ભારતમાં આવ્યા હતા. પોતાના કામને લઈને તેઓને પાટણ જવાનું થયું. પાટણના જૈન જ્ઞાનભંડારો આ ક્ષેત્રમાં કામ કરતા દેશ-વિદેશના વિદ્વાનોમાં ખૂબ જાણીતા છે. તેમાં પણ ત્રણ-ચાર દાયકા પહેલાં પાટણના કેટલાક જૈન જ્ઞાનભંડારોને એકત્ર કરીને સ્થાપવામાં આવેલું શ્રી હેમચંદ્રાચાર્ય જેના જ્ઞાનમંદિર તો વિદ્વાનોને માટે વિદ્યાયાત્રાના ધામ જેવું ઉપકારક
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001145 |
| Book Title | Jinmargnu Anushilan |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ratilal D Desai, Nitin R Desai |
| Publisher | Gurjar Granthratna Karyalay |
| Publication Year | 2003 |
| Total Pages | 561 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati, Religion, & Articles |
| File Size | 9 MB |