Jinmargnu Anushilan

SR No.: 001145
Original Sutra Author: N/A
Author: Ratilal D Desai, Nitin R Desai
Publisher: Gurjar Granthratna Karyalay
Publication Year: 2003
Total Pages: 561
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Religion, & Articles
File Size: 9 MB

Page 337

૩૧૪
જિનમાર્ગનું અનુશીલન જ્યારે સમાજમાં સહકારની ભાવના ધબકતી હોય, ત્યારે નબળા કે મુસીબતમાં મુકાયેલાને એવી ચૂપચાપ સહાયતા મળી રહે કે એક હાથનું આપેલું બીજો હાથ સુધ્ધાં ન જાણી શકે. આથી ધનનું દાન પણ કીર્તિ માટે નહીં પણ કર્તવ્યભાવનાથી જ થવું જોઈએ. એમ ત્યારે જ થઈ શકે, જ્યારે અંતરમાં સહકારની ભાવનાની ઉપયોગિતા, ઉપકારિતા અને મહત્તા બરાબર વસી ગઈ હોય.
(તા. ૧૨-૧૧-૧૯૬૬)
(૬) વસુધા-કુટુંબના નિર્માણ માટે સહિષ્ણુતા અને સમતા
જીવોનો સમૂહ એનું નામ જ વિશ્વ. અને જ્યાં વિવિધ શક્તિ, વિવિધ રુચિ ને વિવિધ વિકાસરેખા ધરાવતા અગણિત જીવો હોવાના ત્યાં સુખ-દુઃખ, નિંદા-પ્રશંસા, હિંસા-અહિંસા, સાચ-જૂઠ, રાગ-દ્વેષ, મિત્રતા-શત્રુતા, સાધુતા-શઠતા જેવાં કંઈ-કંઈ પ્રકારનાં કંકો રહેવાનાં. આવી બધી સારી-માઠી વૃત્તિઓ અને પ્રવૃત્તિઓનો સમુચ્ચય એનું નામ જ સંસાર. અને તેથી જ કોઈને સંસાર સાકર જેવો મીઠો અને સ્વર્ગસમો સુખકર લાગે છે, તો કોઈને ઝેર જેવો અકારો અને નરક જેવો વેદનાભર્યો.
જ્યાં માત્ર એકનું જ અસ્તિત્વ હોય ત્યાં ન હિંસા-અહિંસાના, ન સત્ય-અસત્યના, ન ચોર-શાહુકારના વિચારને અવકાશ રહે છે. કાયા જ નહિ, ત્યાં છાયા કયાંથી?
પણ જ્યારે એકથી વધુ વ્યક્તિઓના અસ્તિત્વની વાસ્તવિકતા વચ્ચે જીવવાનું હોય છે, ત્યારે પરિસ્થિતિ સાવ બદલાઈ જાય છે. જેમ-જેમ વ્યક્તિઓની સંખ્યામાં વધારો થતો જાય છે, તેમ-તેમ એ વ્યક્તિઓ સુખ-શાંતિ અને સુમેળથી રહી શકે અને પોતાનો વ્યવહાર સરખી રીતે ચલાવી શકે એ માટે કંઈક નિયમો, નિયમનો અને વ્યવસ્થાઓ અપનાવવાં પડે છે. સમાજવ્યવસ્થા, રાજસત્તા અને ધર્મસ્થાપના એ ત્રણેની પાછળનું પ્રેરક બળ આ જ છે. માનવી અથડામણથી બચી એખલાસથી રહી શકે એ આ બધાની પાછળનો ઉમદા હેતુ છે.
ભગવાન ઋષભદેવના વખતનો જ જરાક વિચાર કરીએ. એ યુગમાં આપણી ભરતભૂમિમાં એક જ માનવીનો વાસ હતો એવું તો નહીં, પણ એ યુગલિક યુગ હતો. એ યુગની અસર એ યુગલિકો ઉપર એવી વિલક્ષણ કે વિચિત્ર હતી, કે તે કાળનો માનવસમૂહ જાણે એક જ માનવી હોય એ રીતે, આવાં બધાં ઢંઢોથી પર એવું નિરાપદ જીવન જીવતો હતો; ન કોઈ કોઈના ઉપર અધિકાર ભોગવતો કે ન કોઈને કોઈનાથી