________________
૨૫૪
જિનમાર્ગનું અનુશીલન એકની મુસબીતને સૌ પોતાની મુસીબત માને, અને એને દૂર કરવા સૌ ઉમંગથી સાથ આપે, અને આનંદના સૌ કોઈ સહભાગી બને, એનું જ નામ સાચો સંઘ કે સમાજ, અમે શ્રીસંઘના જ અંગરૂપ શ્રાવક-ભાઈઓની મુસીબતને દૂર કરવાની ઉપર જે વાત કરી છે, તે આ દૃષ્ટિએ જ કરી છે. ઇચ્છીએ કે આપણા સંઘને આવો સાચો સંઘ બનાવવાની ભાવના અને શક્તિ આપણામાં પ્રગટે.
(તા. ૨૮-૧૧-૧૯૭૦) વિહારના માર્ગોની મુશ્કેલીઓને ઓછી કરવાની જરૂર
જૈનધર્મે ત્યાગીવર્ગને માટે નક્કી કરેલી આચારસંહિતાના બધા જ નિયમો અને વિધિ-નિષેધો કષ્ટસાધ્ય છે. આમ છતાં એના કેશકુંચન તથા પાદવિહારના નિયમો વધારે મુશ્કેલીભર્યા, ખૂબ સહનશીલતા માગી લે એવા અને સમભાવની સાધનાની આકરી અગ્નિપરીક્ષા કરે એવા છે. તેથી જ જૈનધર્મના આ નિયમોથી અજ્ઞાત જૈનેતર વ્યક્તિને આવા નિયમોની જાણ થાય છે ત્યારે એનાં રૂંવાડા ખડાં થઈ જાય છે, એટલું જ નહીં, ક્યારેક તો એ આવી વાત માનવા પણ તૈયાર નથી હોતી. પણ જ્યારે એને વાતની ખાતરી થાય છે ત્યારે એ આદરયુક્ત વિશેષ અહોભાવ અનુભવે છે.
અહીં આપણે પાદવિહારના નિયમો સંબંધી જ થોડીક વિચારણા કરીશું; કારણ કે, જેમજેમ સમય વીતતો જાય છે, તેમતેમ જુદાજુદા પ્રદેશોના વિહારના માર્ગો વધુ ને વધુ મુશ્કેલ બનતા જાય છે. સાધુ-સાધ્વીઓનો વિહાર સરળ કે ઓછી મુશ્કેલીવાળો બને એ માટે જૈનસંઘે ખાસ ધ્યાન આપવાની અને ઘટતું કરવાની જરૂર છે.
આ લખતી વખતે એક વાત અમારા ધ્યાનમાં છે, કે અમદાવાદ-પાલીતાણા વચ્ચેના વિહાર દરમિયાન તેમ જ અમદાવાદ અને મુંબઈ વચ્ચેના વિહાર દરમિયાન આપણાં સાધુ-સાધ્વીઓને ઊતરવાની તથા વેયાવચ્ચ વગેરેની જરૂરી સગવડ મળી રહે એ માટે કેટલીક પ્રવૃત્તિ હાથ ધરવામાં આવી છે. આમ છતાં સાધુ-સાધ્વીઓના વિહારનાં બીજાં અનેક ક્ષેત્રો એવાં છે કે જ્યાં આવી સગવડના અભાવે વિહાર કરવામાં ઘણી-ઘણી મુશ્કેલીઓ વેઠવી પડે છે. અત્યારનો સમય એવો વિચિત્ર આવ્યો છે, કે જેથી આ મુશ્કેલીઓ આપમેળે ઓછી થાય એવી આશા રાખવી નકામી છે. એ માટે જૈનસંઘે જ પૂરેપૂરો પ્રયત્ન કરવો પડે એવી સ્થિતિ છે.
વિહારક્ષેત્રોમાં ઉત્તરોત્તર વધતી જતી મુશ્કેલીઓનું એક અને કદાચ મુખ્ય કારણ, અમારી નમ્ર સમજ મુજબ, સરકારની રાજ્ય-સંચાલનની નીતિ-રીતિ અને કાર્યપદ્ધતિ જ છે. આપણી સરકારો છેક સ્વરાજ્ય આવ્યું તે સમયથી, વાતો તો ગામડાંઓનો ઉદ્ધાર કરવાની, એમને સુખી, સમૃદ્ધ અને શક્તિશાળી બનાવવાની કરે છે, પણ અત્યાર સુધીનો એનો વ્યવહાર આ વાતોથી સાવ ઊલટી દિશામાં વહેતો રહ્યો છે. પરિણામે,
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org