________________
જિનમાર્ગનું અનુશીલન
આ અમારો અંગત મત છે. ગુરુભક્તિમાં ભેદભાવ ન પડે, એ જ મુખ્ય
મુદ્દો છે.
૪૪
(૧૦) સમુદાયમાં વ્યવસ્થાની કેળવણી
ખરી રીતે અહીં જે વાત લખવા ધારી છે એ આખા હિંદુ સમાજને ઉદ્દેશીને લખી શકાય એમ છે; છતાં અત્યારે તો જૈન સમાજને ધ્યાનમાં રાખીને જ એ લખવી ઉચિત માની છે.
(તા. ૩૦-૧-૧૯૫૪)
આપણા ધાર્મિક અને સામાજિક સમારંભોમાં મોટે ભાગે વ્યવસ્થા, સુઘડતા અને સ્વચ્છતાનો અભાવ પ્રવર્તે છે - એ વાત કોઈ પણ સંસ્કાપ્રેમી વ્યક્તિથી અજાણી નથી. ઘણો મોટો જનસમુદાય એકત્રિત થાય ત્યારની વાત તો બાજુએ રહી, નાનોસરખો સામાન્ય જનસમુદાય ભેગો થયો હોય ત્યારે પણ આ બાબતો જાળવવી એવી મુશ્કેલ બની જાય છે કે જાણે જનસમુદાયને અને વ્યવસ્થા વગેરેને જન્મજાત વિરોધ ન હોય !
આમાં ય થોડુંક પૃથક્કરણ કરવું હોય, તો એટલું જરૂર કહી શકાય કે લગ્ન વગેરે સામાજિક સમારંભો મુખ્યત્વે વ્યક્તિગત જવાબદારીવાળા સમારંભો હોવાથી એમાં તો કંઈકે વ્યવસ્થા જળવાય છે, અથવા તો એમાં બેહદ અવ્યવસ્થા કે અસ્વચ્છતા થતી નથી. તેનાં જમણોમાં પણ વ્યવસ્થા અને સ્વચ્છતા હમણાં-હમણાં ઠીક પ્રમાણમાં સચવાતી જોવામાં આવે છે. આમ છતાં આવા સામાજિક સમારંભોમાં પણ જે દોડાદોડ, ધમાધમ અને ઘાંટાઘાંટ જોવા મળે છે, એમાં તેમ જ સ્વચ્છતા વગેરેમાં વિશેષ સુધારાને પૂરેપૂરો અવકાશ છે તેમાં તો શક નથી.
પણ આપણા ધાર્મિક સમારંભોની સ્થિતિ તો સામાજિક સમારંભોની અપેક્ષાએ સવિશેષ વણસેલી છે એટલું સખેદ સ્વીકાર્યા વગર ચાલે તેમ નથી.
જનસમુદાય ભક્તિ અર્થે દેવમંદિરમાં, ગુરુ-મહારાજનો ધર્મોપદેશ સાંભળવા કે પ્રતિક્રમણ જેવી પ્રશાંતભાવે કરવાની ધર્મક્રિયા કરવા ઉપાશ્રયાદિમાં, પ્રતિષ્ઠા, વ્રતોદ્યાપન કે બીજા કોઈ નિમિત્તે નીકળતા વરઘોડામાં કે સ્વામીવાત્સલ્ય યા નવકારશી જેવા ભોજનસમારંભમાં ભેગો થયો હોય, એટલે સમજવું કે ત્યાં વ્યવસ્થા, સુઘડતા અને સ્વચ્છતા જાળવવાનું કામ અતિ મુશ્કેલ બની જવાનું. જેમ જનસમુદાય વધારે મોટો એમ આ કાર્યમાં મુશ્કેલી વધતી જ જવાની.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
