________________
જિનમાર્ગનું અનુશીલન વળી, આચાર્યશ્રીએ તો પોતાના જીવનકાળ દરમિયાન સમાજ-ઉત્કર્ષને ધ્યાનમાં રાખીને અનેક ક્રાંતિકારી વાતો કહી છે અને એ માટે ઊંઘ-આરામ ભૂલીને પ્રેરણા આપી છે, તેમ જ પ્રવૃત્તિ પણ કરી છે. તો પછી આ મહાનુભાવોને આચાર્યશ્રી વિજયવલ્લભસૂરિજીની સાધ્વીઓના વ્યાખ્યાનનો વિરોધ કરતી વાત જ માન્ય કરવા યોગ્ય લાગી અને બીજી વાતો એમને જરા પણ આકર્ષી ન શકી એ બીના પણ એમની દષ્ટિ કેવી એકાંગી છે એ બતાવે છે. બાકી તો આચાર્યશ્રી વિજયવલ્લભસૂરિજીના મનનો જે રીતે ઉત્તરોત્તર વિકાસ થતો રહ્યો અને તેઓએ જે રીતે પ્રગતિશીલતાને અપનાવી, તે દૃષ્ટિએ વિચારતાં તેઓ સાધ્વીસમુદાયને વ્યાખ્યાન આપવાની અનુમતિ આપે એ એમના જીવન અને કાર્ય સાથે પૂરેપૂરું સુસંગત જ છે.
આ બાબતમાં સૌથી વધુ પ્રતીતિકર અને નિર્ણાયક ખુલાસો તો આચાર્ય મહારાજ શ્રી વિજયસમુદ્રસૂરિજીએ તથા સ્વ. આગમપ્રભાકર મુનિશ્રી પુણ્યવિજયજીએ તા. ૨૨૨-૧૯૭૧ના રોજ, મુંબઈમાં ભાયખલામાં, ચતુર્વિધ સંઘ સમક્ષ કરેલ નિવેદનમાંથી મળે છે. આચાર્ય શ્રી વિજયસમુદ્રસૂરિજીએ આ અંગે ખુલાસો કરતાં કહેલું –
“પરમપૂજ્ય સ્વર્ગસ્થ ગુરુદેવ શ્રી વિજયવલ્લભસૂરીશ્વરજી મહારાજના એક પ્રાચીન અભિપ્રાયને આધારે સાધ્વીઓના વ્યાખ્યાન તથા કલ્પસૂત્ર આદિના વાચનની બાબતમાં જે વિરોધ કરવામાં આવે છે, એ સંબંધી ખુલાસો કરવાની જરૂર છે. આ સંબંધમાં મેં આગમપ્રભાકર, શ્રુતશીલવારિધિ શ્રી પુણ્યવિજયજી મહારાજની સાથે જે પરામર્શ કર્યો છે, એને આધારે મારું એટલું જ કહેવું છે, કે જે આચાર્યો તેમ જ મુનિભગવંતો તથા શ્રાવકમહાનુભાવો સ્વર્ગસ્થ ગુરુદેવના એ કથનને લઈને સાધ્વીઓના વ્યાખ્યાન અને કલ્પસૂત્ર આદિના વાચનનો વિરોધ કરે છે, તેઓ ગુરુદેવે, સમયની ગતિને અને યુગની આવશ્યકતાને પારખીને, પોતાની હયાતી દરમિયાન જ, આ દિશામાં જે પ્રત્યક્ષ કાર્ય કરી બતાવ્યું હતું અને પોતાના સાધ્વી-સમુદાયને વ્યાખ્યાન આપવાની અને કલ્પસૂત્ર/બારસાસ્ત્ર-વાચન આદિની જે અનુમતિ આપી હતી, એ વાતને પણ ધ્યાનમાં લેવાનું કષ્ટ કરે.” આ વાતને વિશેષ સ્પષ્ટતા કરતાં પુણ્યવિજયજી મહારાજે કહેલું –
“આચાર્ય ભગવાને આચાર્ય શ્રી વિજયવલ્લભસૂરિજી મહારાજે) એક કાળે, શાસ્ત્રના એક આદેશને ધ્યાનમાં લઈને, સાધ્વીઓના વ્યાખ્યાનનો અને કલ્પસૂત્રના વાચનનો નિષેધ કર્યો હતો, અને પછી, બદલાયેલી પરિસ્થિતિનો અને લાભાલાભનો તેમ જ સાધ્વીસમુદાયના વિકાસનો વિચાર કરીને, તેઓએ પોતે જ એના પોતાના આજ્ઞાવર્તી સાધ્વીસમુદાયને અનુમતિ આપી હતી. આ વાતનું મહત્ત્વ સૌકોઈએ આ દૃષ્ટિએ અવધારવું ઘટે. આચાર્ય મહારાજની સમયજ્ઞતા એવી વિવેકભરી અને જાગૃત હતી, કે જો એમને એમ લાગ્યું હોત કે સાધ્વીવર્ગને આવી છૂટ આપવાથી શાસનને
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org