Jinmargnu Anushilan

SR No.: 001145
Original Sutra Author: N/A
Author: Ratilal D Desai, Nitin R Desai
Publisher: Gurjar Granthratna Karyalay
Publication Year: 2003
Total Pages: 561
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati, Religion, & Articles
File Size: 9 MB

Page 136

શ્રમણ-સમુદાયની એકતા, જ્ઞાનસજ્જતા અને આચારશુદ્ધિઃ ૧૩
૧૧૩
એકાદ ખૂણામાં પણ સવૃત્તિની આછીપાતળી તેજરેખા તો છુપાયેલી રહેવાની જ. એ જ સંસારની મોટી આશા છે, સાધુસંઘને માટે તો એ વધારે આશાસ્પદ હોય.
આ શિથિલતા નીચે જણાવેલ ઉપાયોમાંથી ગમે તે ઉપાય દ્વારા દૂર થઈ શકે :
(૧) શિથિલતામાં સપડાયેલ સાધુ પોતે જ પોતાની ખામીથી બેચેન બની જાય અને એને દૂર કરવા માટે જાગૃત બનીને પ્રયત્ન આદરે.
(૨) સાધુ-સમુદાય સમગ્રરૂપે પોતે પોતાના સંઘ-શરીરનાં કોઈકોઈ અંગોમાં પ્રવેશી ગયેલી ખામીને ઓળખીને એને દૂર કરવાના ઈલાજો પોતે જ યોજે.
(૩) શ્રાવકસંઘ જાગૃત બની આવી શિથિલતા મુદ્દલ ન પોષાય એવી વ્યવસ્થા
કરે.
અમારે અહીં કહેવું જોઈએ કે ઉપર ક્રમશઃ બતાવેલા ઉપાયો એકએકથી ઊતરતી કક્ષાના છે. વ્યક્તિ પોતે જ પોતાની જાતનો વિચાર કરીને પોતાના જીવનને સુધારી લે એ સર્વશ્રેષ્ઠ માર્ગ છે; પણ છેવટે તો જેવી પરિસ્થિતિ.
આ ત્રણે ઇલાજો અંગે જરા વિગતે વિચાર કરીએ :
(૧) વ્યક્તિ પોતે જ જાગે – આપણે ત્યાં માણસ રહે તો આપથી, અને જાય તો સગા બાપથી” એ કહેવત બહુ જ પ્રચલિત છે. માનવીને પોતાની મેળે સારા રહેવું હોય તો એ કોઈ પણ જાતનાં બંધનો વગર પણ સારો રહી શકે છે, અને જો તેને સાચા માર્ગેથી ચલિત થવું હોય તો એને કોઈ રોકી શકતું નથી.
એટલા માટે સાધુ-સમુદાયમાં પ્રવેશી ગયેલી શિથિલતા દૂર કરવાનો સર્વશ્રેષ્ઠ માર્ગ શિથિલતામાં સપડાયેલ સાધુ પોતે જ જાગી જાય, અને જાગ્યા ત્યારથી સવાર ગણીને, તેમ જ ભગવાન મહાવીરે ઉદ્દબોધેલ સમયે નીયમ મા પમય, (હે ગૌતમ! એક પળવાર જેટલો ય પ્રમાદ સેવીશ નહીં) એ મહામંત્રને જીવનમાં ગાજતો કરીને પોતાની જાતને સંભાળીને સમગ્ર સંઘનું સ્વાથ્ય જાળવ્યાનું પુણ્ય હાંસલ કરે.
(૨) સાધુસંઘ જાગે – પણ કેટલીક વાર એવું પણ બને છે, કે વ્યક્તિ પોતે પોતાની જીવનશુદ્ધિ માટે જોઈએ તેટલી જાગૃત ન હોય; એવા સંયોગોમાં એ શિથિલતાના ખાડામાં સહેજે પડી જાય. એવી સ્થિતિમાં આસપાસની પરિસ્થિતિ પતનને રોકી દે એવી જાગરૂક હોય તો પણ માણસ નીચે પડતો બચી જાય છે. અને એક વાર એ બચી ગયો તો લાંબા સમય લગી પતનના માર્ગેથી ઊગરી પણ જાય.
આવી વાસ્તવિકતામાં દરેક સાધુને આત્મસાધનામાં સ્થિર રાખવાની મુખ્ય જવાબદારી સાધુસંઘની પોતાની જ છે. શરીર પોતે જ પોતાનાં અંગપ્રત્યંગોનું રક્ષણ ન કરે તો બીજું કોણ કરે? એ માટે જ ધર્મશાસ્ત્રોમાં પાર વગરના વિધિનિષેધો.