________________
અવગાહન કાર (દંડક-પ્રકરણ)
અમાથાંગુલથી ૧૦૦ યોજન ઊંડા છે, સમુદ્રમાં જે જે સ્થાને ઉધાંગુલના પ્રમાણવાળી ૧૦૦૦ યોજનાની ડાઈ હોય, ત્યાં જે કિમળ વગેરે વનસ્પતિ હેય તેજ ૧૦૦૦ યોજન અવગાહના વાળી જાણવી, અને બીજે સ્થાને (એટલે એથી પણ અધિક ઉડાઈમાં) કમળ વગેરે વનસ્પતિઓ છે, પરંતુ તે ખરી વનસ્પતિએ નથી કારણ છે–આકાર વનસ્પતિઓનો છે, અને છે પૃથ્વીયિક છે.
૧ અહિં તાત્પર્ય એ છે કે સમુદોની તથા નંદીશ્વર દ્વીપની વાપિકાઓ વગેરે જળાશયની ઊંડાઈ પ્રમાણગુલથી ૧૦૦૦ એજન છે. અને વનસ્પતિનું શરીર “ઉધાંગુલ વડે ૧૦૦૦ એજનથી અધિક છે. ઉધાંગુલ કરતાં પ્રમાણગુલનું માપ ઘણું મેટું છે. તેથી વાપિ અને સમુદની ઉંડાઈ ઘણી થાય છે. તો ઘણા હવ જળાશયોમાં ઉત્સાંગુલના પ્રમાણથી ૧૦૦૦ એજન રૂપ અ૯૫ પ્રમાણવાળી વનસ્પતિ કેવી રીતે રહે ? તેના સમાધાન તરીકે ભણવાનું એ જ છે કે ઘણી ઉંડાઈવાળા જળાશયોમાં પણ કોદ' કઈ સ્થાને ગોતીર્થ જેવાં (તળાવની પેઠે અનુક્રમે અધિક અધિક ઊંડા 'વાળા તળ પડતાં) સ્થાનો હેય છે. તેવા સ્થાનમાં
જ્યાં જ્યાં ઉસેધાંગુલના પ્રમાણવાળી હજાર યોજન જેટલી ઊંડાઈ (અં૫ ઊંડાઈ) હોય ત્યાં ત્યાં ઉમેધગુલના પ્રમાણુથી ૧૦૦૮ યોજન ઊંચાઇવાળી કમળ આદિ વનસ્પતિઓ હોઇ શકે છે. તેમાં જળની અંદરની ભૂમિથી (તળથી ઉપરની સપાટી સુધીમાં કમળની નાળ ૧૦૦૦ યોજન ઊંચી દીધું છે. અને જળની સપાટીથી કમળનું પુષ્પ જેટલું ઉંચું રહે છે, તેટલી અધિકતા તે ૧૦૦ ોજનથી ઉપરાન્ત જાણવી.
માટે જ . ૮ જન અધિક” વનસ્પતિપ્રમાણે કહ્યું છે. એ ઉત્સવાંગુલથી ૧૦૦૦ નું પ્રમાણુવાળી ઊંડાઈમાં વનસ્પતિકાયિક કમળો વગેરે છે. અને પૃથ્વી કાયિક કમળો વગેરે પણ સંભવે છે. અને તેથી અધિક ઉંડાઈમાં જે કમળો વગેરે છે, તે કેવળ પૃથ્વીકાયરૂપ જ છે, તે પાવત સર્વોત્કૃષ્ટ ઉંચાઈવાળા પણ પૃથ્વીકાયિક વનસ્પતિના આકાર સમુદ્રની સપાટીને શોભા આપતા રહેલા હોય છે.
અહિ ઉસેધાંગુલ અને પ્રમાણમાંશુલ તથા આત્માંશુલ એમ ? પ્રકારના અંગુલનું માપ બીજ થી જાણવું યોગ્ય છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
