________________
દંડક-પ્રકરણ
गन्मतिरि महम जोयण, वणस्सई अहिय जोयणसहस्स। नर नेहदि तिगाउ, बंई दिय जोयणे बार ॥ ७ ॥
સંસ્કૃત અનુવાદ. गर्भजतियञ्चः मह योजना, वनस्पनिरधिकयाजनमहमम् નશાસિત્રતા, દ્રા ાનાનિ દ્વારા ૭ |
| શબ્દાર્થ : सहस-gon જેવા યોજના દર કંઇક અધિક
અન્વય સાિ પદોદ, गम्भतिरि सहसजायण, जायणमहरम अहिय । મ-સૈર તિજ્ઞા. જે 1 in / હો
- ઝાલા :ગર્ભજ તિર્યંચ હજારો ન છ વનસ્પતિ હજાર યોજનથી પણ કંઇક અધિક છે, ગાજ મનુ અને ત્રીન્દ્રિય ત્રણ ગાઉ અને કીર્થેિ બાર યોજનાય છે.
વિધાર્થ – ગર્ભજ તિચાનું હિક શરીર ૧૦૦૦ એજન કહ્યું. તે રા ટોપની બહારના છેલ્લામાં છેલ્લા સ્વયંભૂરમણ સમુદ્રમાં રહેનારા મહા-મસ્યાનું–જળચર જીનું છે. બાકીના તિર્યંચાના શરીરનું પ્રમાણુ શાસ્ત્રમાં ભિન્ન-ભિન્ન રીતે રહ્યું છે.
તથા વનસ્પતિનું શરીર ૧૦૦૦ નથી કંઈઅધિક કહ્યું, તે સમુદ્રોમાં ઉધાંગુલના પ્રમાણથી ૧૦૦૦ એજન ઉંડાને સ્થાને (તીથ સ્થાનમાં) કમળ વગેરે વનસ્પતિનું છે. સર્વે સમુદ્ર
સિદ્ધાન્તોમાં તથા પ્રકરણમાં ઉત્કૃષ્ટ અવગાહના સૌ૦ ઈ. માં ૭ હાથ, ૩-૪ માં ૬ હાથ, ૫-૬ માં પ હાય. –૮ માં ૪ હાથ, ૮-૧૦ ૧૧-૧૨ માં ૩ હાય, નવ રૈવેયકમાં ૨ હાથ અને અનુત્તરમાં ૧ હાથ કહી છે, તે ઉત્કૃષ્ટ આયુષ્યવાળા દેવોને એથી જૂન ન હોવાની અપેક્ષાઓ (વાસ્તવિક રીતે તે જઘન્ય જ) સામાન્યતઃ કરી છે. અને વસ્તુતઃ વિચારતાં ઉપર પ્રમાણેની જ જઘન્ય–ઉત્કૃષ્ટ અવગાહના પ્રક્રામાં અને સિદ્ધાન્તોમાં રમાયુષ્યને અનુસરે કરી છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
