________________
પાંચમો અધ્યાય
૨૮૯ [ કાપડપણમાં] કોઈ જાતને ફેરફાર થયો નથી. કાપડ. કાપડરૂપે મટીને કાગળ રૂપે કે અન્ય કઈ વસ્તુરૂપે બન્યું નથી. અહીં કાપડ તાકા રૂપે નાશ પામીને કોટ આદિ વસ્ત્ર રૂપે ઉત્પન્ન થવા છતાં કાપડરૂપે કાયમ-નિત્ય રહે છે.
હવે આપણે એક ઘડા તરફ દષ્ટિ કરીએ. સ્થૂલદષ્ટિથી. વિચાર કરતાં ઘણું કાળ સુધી આપણને ઘડે જે છે તે ને તે જ દેખાય છે, તેમાં કેઈ જાતનું પરિવર્તન દેખાતું નથી. પણ સૂક્ષ્મદ્રષ્ટિથી વિચારીએ તે એ ઘડામાં પ્રતિક્ષણ પરિવર્તન થઈ રહ્યું છે. દા. ત. એ ઘડે બન્યું તેને અત્યારે [ વિવક્ષિત કઈ એક સમયે ] બે વર્ષ થયાં છે. એટલે તે ઘડે અત્યારે વિવક્ષિત સમયે] બે વર્ષ જ કહેવાય. બીજા જ સમયે એ ઘડે બે વર્ષ અને એક સમય જેટલો જૂનો બને છે. આથી પૂર્વના કરતાં વર્તમાન સમયમાં તેનામાં કાળકૃત પરિવર્તન આવી ગયું. ત્યાર પછીના સમયે તે ઘડો બે વર્ષ અને બે સમય એટલે જુને બને છે. આમ બીજા પણ રૂપ આદિના અનેક સૂક્ષમ ફેરફારે પ્રત્યેક સમયે થયા કરે છે. પણ તે ફેરફાર -- પરિવર્તને અત્યંત સૂક્ષમ હોવાથી આપણા ખ્યાલમાં આવતાં નથી. જ્યારે કેઈ સ્થૂલ પરિવર્તન થાય છે ત્યારે જ આપણને ખ્યાલમાં આવે છે. આમ પ્રત્યેક સમયે ઘટમાં પરિવર્તન થવા છતાં તે ઘટરૂપે કાયમ રહે છે, આથી ઘટ પરિણમી નિત્ય છે. આમ દરેક વસ્તુમાં સમજવું.
૧૯
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
