________________
પાંચમે અધ્યાય
૨૪૫
ગુણોને પણ અભાવ જાણ. પુદ્ગલ સિવાયના ચાર દ્રવ્ય અરૂપી છે, એટલે કે રૂપ, રસ, ગંધ, સ્પર્શ વગેરે ગુણેથી રહિત છે. આથી એ ચાર દ્રવ્યનું ચક્ષુ વગેરે ઈદ્રિયેથી જ્ઞાન થતું નથી. કમના આવરણ રહિત આત્મા જ એ -ચાર દ્રવ્યનું પ્રત્યક્ષ જ્ઞાન કરી શકે છે. [૩]
રૂપી દ્રવ્ય– रूपिणः पुद्गलाः ॥५-४॥ પુદ્ગલે રૂપી છે.
પાંચ દ્રવ્યમાં ફક્ત પુદ્ગલ દ્રવ્ય રૂપી છે. આથી આપણે ચક્ષુ આદિ ઇદ્રિ દ્વારા પુગલનું જ કે પુદ્ગલના ગુણોનું જ પ્રત્યક્ષ જ્ઞાન કરી શકીએ છીએ. આપણને આંખ દ્વારા જે કાંઈ દેખાય છે તે પુદ્ગલ જ છે. જ્યાં રૂપ હોય છે ત્યાં જ રસ, ગંધ, સ્પર્શ વગેરે ગુણે પણ અવશ્ય હોય છે. આથી રૂપની જેમ રસ, ગંધ, સ્પર્શ વગેરે ગુણે પણ પુદ્ગલ દ્રવ્યના જ છે. [૪]
આકાશ આદિ પ્રત્યેની એક્તા–
આ મrશાવ્યા છે–પા આકાશ આદિ દ્રવ્યો એક એક છે.
જુદા જુદા ની અપેક્ષાએ અનેક છે. ભિન્ન ભિન્ન સ્કંધ આદિની અપેક્ષાએ પુદ્ગલો અનેક છે. પણ ધર્માસ્તિકાય, અધર્માસ્તિકાય અને આકાશ એ ત્રણ દ્રવ્ય
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
