________________
બીજો અધ્યાય રહિત હોય તે અચિત્ત, જે યોનિ અમુક અંશે સજીવ હાય અને અમુક અંશે જીવ રહિત હેય તે યોનિ મિશ્ર– સચિત્તાચિત્ત. શીત એટલે ઠંડી. ઉષ્ણુ એટલે ગરમ. અમુક અંશે ગરમ અને અમુક અંશે ઠંડી તે શીતાણું.
સંવૃત્ત એટલે ઢંકાયેલી. અસંવૃત્ત એટલે ખુલ્લી.. અમુક અંશે ઢંકાયેલી અને અમુક અંશે ખુલ્લી તે મિશ્રસંવૃત્તાસંવૃત્ત.
(૧) સચિત્ત, અચિત્ત અને મિશ્ર એ ત્રણ યોનિમાંથી કેને કઈ નિ હેય–દેવનારકેને અચિત્ત, ગર્ભજ પ્રાણીઓને મિશ્ર, શેષ પ્રાણીઓને યથાસંભવ ત્રણ પ્રકારની નિઓ હોય છે. ગર્ભજ પ્રાણીઓને આત્મપ્રદેશને સ્પર્શેલ શુક્ર અને શેણિત સચિત્ત હોય છે, અને આત્મપ્રદેશોને નહિ સ્પશેલ તે બંને અચિત્ત હોય છે. જ્યારે કેટલાકના મતે શુક અચિત્ત અને શેણિત સચિત્ત છે. અન્ય આચાર્યના મતે શુક્ર-શેણિત બંને અચિત્ત અને ઉત્પત્તિસ્થાન રૂપ નિ પ્રદેશ સચિત્ત છે. માટે ગર્ભજ તિર્યંચ-મનુષ્યને મિશ્રનિ કહેવાય છે.
(૨) શીત, ઉષ્ણુ અને મિશ્ર એ ત્રણ પેનિમાંથી કેને કઈનિ હેયર-દેવ અને ગર્ભજ મનુષ્યતિયને શીતેણુ (મિશ્ર), તેઉકાયને ઉષ્ણનિ હોય છે. નારકમાં પહેલી ત્રણમાં ઉષ્ણ, છઠ્ઠી–સાતમીમાં શીત, ચેથી-પાંચમીમાં કેટલાક નરકાવાસમાં શીત અને કેટલાકમાં
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
