________________
આગમ-સાહિત્ય અને પ્રકરણ-પ્રથા
જૈન શ્રમણેાની પશ્ર્ચિમાં શ્રુત અને સંયમની આાધના પર કેન્દ્રિત થયેલી હતી, એટલે તેઓ ઉપાધ્યાય પાસે સત્રની અને આચાર્ય પાસે અર્થની વાચના લેતા, તેને લગતા પ્રશ્નો પૂછ્યા, તેનું નિયમિત પરાવતન કરતા અને તેનું સૂક્ષ્મ ચિંતન પણ કરતા કે જેને જૈન પરિભાષામાં અનુપ્રેક્ષા' કહેવામાં આવે છે.
"
આ પ્રકારના શ્રુતાભ્યાસ થયા પછી તે મુમુક્ષુએ સાથે ધર્માંસ ંબંધી વાર્તાલાપ કરતા કે ધર્માંસ ખ ંધી ઉપદેશ આપતા. અથવા તે શ્રુતાનુસારી કેટલુંક સાહિત્ય રચીને તેનું અધ્યયન કરાવતા. આ રીતે જૈન શ્રમણેાએ રચેલુ સાહિત્ય ઘણું વિશાળ છે અને તે માત્ર ભારતીય સંસ્કૃતિને જ નહિ, પણ સમસ્ત માનવસ ંસ્કૃતિના મહાન વારસો છે. તે સંબંધમાં ડો. ભગવાનલાલ ઈન્દ્રજી, ડૉ. ભાઉ દાજી, ડૉ. ભાંડારકર, ડૉ. સતીશચંદ્ર વિદ્યાભૂષણ આફ્રિ ભારતીય વિદ્વાનાએ ઘણા ઊંચા મત પ્રદર્શિત કરેલા છે અને ડૉ. હૅન યાકોબી, લોયમાન, લાટ, ખુલર, હેાન લે, વિન્ડશ, રાઈસ, ટુલ્સે, કીšાન, પીટર્સન, ફર્ગ્યુસન, ખસ, સ્પ્રિંગ, હલ, ગેરિના, એલ. પી. ટેસીદેરી વગેરે વિદેશી વિદ્વાનાએ પણ મુક્ત કંઠે વખાણુ કરેલાં છે. અભ્યાસી વ્હાય શ્રમણુાએ સુનિ અની જે કૃતિઓ માટે સ્વી, તે
જે શ્રમણ, સૂત્ર અને અર્થના સારા તેને ગીતાર્થ કહેવાય છે. આવા ગીતા વાએ શામના એક દેસી સુંઅઢ અલ્પ એઘ્યવાળાને વિશેષ ધ પમાડવા
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
