________________
જીવ-વિચાર-રિણા
આપણે વિશેષ આવીએ એ સંભવ છે. બાકીના પ્રકાર - લક્ષણ વગેરે પરથી સ્વયં જાણું લેવાના છે.
આમ છતાં આ વિષયમાં વિશેષ માર્ગદર્શન મળે તે માટે અહીં જૈન પરંપરામાં સુપ્રસિદ્ધ એવા બત્રીશ અનંતકાયને ટુંક પરિચય આપીએ છીએ.'
(૧) સર્વ જાતિના કંદ. બત્રીશ અનંતકાયમાંના કેટલાકને સમાવેશ આ વિભાગમાં થઈ જાય છે, પરંતુ તેને સ્પષ્ટ બંધ થાય એ હેતુથી તેને સ્વતંત્ર નિદેશ કરેલે છે.
(૨) સૂરણ, હિંદી ભાષામાં તેને જમીનકંદ કહેવામાં આવે છે. આ કંદ ચિત્ર-વૈશાખમાં વવાય છે અને માગસર પિષમાં તેને ખેદીને કાઢવામાં આવે છે. કઈ કઈ મેટું થવા માટે તેને ત્રણ વરસ સુધી જમીનમાં રાખે છે. સૂરણની આકૃતિ ગેળ ચક્કર જેવી હોય છે અને તે ૧૫ કલેથી ૨૦ કીલે જેટલું વજનમાં હોય છે. સામાન્ય રીતે તેને ઉપગ શાક તરીકે થાય છે. તે અરેગનાશક હોવાથી સંસ્કૃત ભાષામાં અાઁખ કહેવાય છે.
(૩) વજકંદ. જંગલી સૂરણું.
પાઠક શ્રી રત્નાકરજીએ ટીકામાં “વોઇ વિરાટ' એટલું જ કહ્યું છે, પણ અન્ય ગ્રંથે પરથી જાણી શકાયું છે કે જંગલી સૂરણને વાકંદ કહેવામાં આવે છે. સૂરણની સાથે જંગલી સૂરણને નિર્દેશ સંગત છે.
*જુઓ બૃહત્ હિન્દી કેપ, પૃ ૧૧૫૫ વજક૬
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
