Page Text
________________
૫૫૨
પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્રો
સાધનો, ધર્મના આચાર, ધર્મનાં ફળ, ધર્મનો પ્રભાવ, ધર્મીઓ તરફ આદર, તેમના તરફ ભક્તિ બહુમાન, ધર્મીઓને ધર્મમાં સ્થિર કરવા, દઢ ધર્મીઓ તરફ સંપૂર્ણ માનબુદ્ધિ, ધર્મની જ્ઞાનપૂર્વક સચ્ચાઈ સ્વીકારવી, ધર્મનાં વિઘ્નો દૂર કરવાં, નિંદા થાય તેવા કામથી દૂર રહેવું, નિંદા થાય તેવું કોઈ વ્યકિતનું કાર્ય જાહેર ન થવા દેવું વગેરેનો સમાવેશ થાય છે.
સદેવ, ગુરુ, ધર્મ જ શરણરૂપ છે, હિતાવહ છે, સત્ય માર્ગે દોરવનાર છે, રક્ષક છે, વિશ્વનો સાચો શણગાર છે વગેરે પ્રકારનો દઢ વિશ્વાસ અને તેને લગતું આચરણ એ દર્શનાચાર છે.
- જ્યારે એ દર્શનાચાર છે, ત્યારે દેવ, ગુરુ, ધર્મથી વિરુદ્ધ વર્તવું તે દર્શન વિરોધ છે. તેમાં પણ તે પ્રવૃત્તિ ખાસ ઈરાદાપૂર્વક જ હોય તો તે દર્શન અનાચાર છે, નહિતર અતિચાર ગણાય છે. અથવા દેવ, ગુરુ, ધર્મ સિવાયનાઓને દેવ, ગુરુ, ધર્મ માનવા, તેમાં આસક્તિ થવી વગેરે એટલે સ્વરસથી હોય તે અનાચાર છે અને ભૂલ કે દર્શનાચાર સાપેક્ષ હોય, તો અતિચાર છે. વળી દર્શનાચાર દર્શનરૂપ, જ્ઞાનરૂપ અને આચારરૂપ પણ હોય છે, તે દરેકમાં ખામી ન રાખવી. તે પણ દર્શનાચાર છે. દાખલા તરીકે – ૧. અરિહંત દેવ, પંચ મહાવ્રતધારી ગુરુ, રત્નાત્રયાત્મક ધર્મ તરફ દઢ વિશ્વાસ, દેવ અને ગુરુની
જાહેર પ્રતિષ્ઠા પ્રભાવકપણુ, અરિહંત, ગણધર, આચાર્યાદિકની પ્રાતિહાર્ય ઋદ્ધિ વગેરે દર્શનરૂપ
દર્શનાચાર છે. ૨. તત્ત્વાર્થ શ્રદ્ધા, વાદીપણું, ધર્મ કથીપણું વગેરે જ્ઞાનરૂપ દર્શનાચાર છે. ૩. દેવગુરની ભકિત, શાસન સેવા કરવી, શાસનની હેલના દૂર કરવી, ઉત્સવો વગેરે ઊજવવા,
વરઘોડા-ઉદ્યાનો વગેરે જાહેરમાં કરવા. મહાપૂજા વગેરેનું આચરણ, સંઘ કાઢવા, ત્રિકાલ પૂજા, દેવગુરુ વંદન, ચૈત્ય પરિપાટી વગેરે આચારરૂપ-ચરિત્રરૂપ દર્શનાચાર છે. તેથી વિપરીત – ૧. ઈતર ધર્મના દેવો, ગુરુઓ, ધર્મના આચરણ કે બીજા મહાત્મા ત્યાગી ગણાતા તરફ આદરભાવ
થવો વગેરે વિરુદ્ધ-શ્રદ્ધારૂપ દોષ ગણાય છે. ૨. જૈન તત્ત્વ વ્યવસ્થા ઉપર અવિશ્વાસ અને ઈતર તત્ત્વો તરફ મનનું વલણ, તે જાણવાની જિજ્ઞાસા,
તેમાં મનની શાંતિ મેળવવી, તેથી સંતોષ પામવો, તેમાં વિશેષ રસ આપવો વગેરે જ્ઞાનરૂપ દર્શનના
દોષ છે અથવા, વિપરીત જ્ઞાનરૂપ દર્શન છે. ૩. એ જ પ્રમાણે અન્ય દર્શનના અથવા સાંસારિક લાભાલાભને ઉદ્દેશીને પ્રવર્તતા વિવિધ જાહેર
તહેવારો કે જે ઘણે ભાગે આધ્યાત્મિક સ્વરૂપના નથી તે, તથા આધ્યાત્મિક સ્વરૂપના હોય છતાં જૈન શૈલીને અનુસરતા ન હોય અને જૈન શૈલીને અનુસરતા દેખાતા હોવા છતાં પરંપરાથી ચાલી આવતી શાસન શૈલીને અનુસરતા ન હોય, તેવા (મહાવીર જયંતી વગેરે) તહેવારો પાળવા-માનવા. ઇતર દેવ ગુરુઓની ભક્તિ, જૈન છતાં પર સ્વરૂપમાં ભળેલા, પરના અંગભૂત બનેલા દેવની પ્રતિમા
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001112 |
| Book Title | Panch Pratikramana sutra with Meaning |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Prabhudas Bechardas Parekh |
| Publisher | Yashovijayji Jain Sanskrit Pathshala Mahesana |
| Publication Year | 1997 |
| Total Pages | 883 |
| Language | Gujarati, Prakrit, Sanskrit |
| Classification | Book_Gujarati, Ritual_text, Ritual, Education, & Paryushan |
| File Size | 17 MB |