________________
૩૮
પંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્રો
સામાયિક વિધિએ લીધું, વિધિએ પાયું; વિધિ કરતાં જે કોઈ અવિધિ જુઓ હોય, તે સવિ હુ મન, વચન, કાયાએ કરી મિચ્છામિ દુક્કો
દશ મનના, દશ વચનના, બાર કાયાના, એ બત્રીશ દોષ માંથી જે કોઈ દોષ લાગ્યો હોય, તે સવિ હુ મન, વચન, કાયાએ કરી મિચ્છામિ દુકન્ડ.
ગાથાર્થ:- જ્યાં સુધી મનમાં નિયમ ધારી હોય, ત્યાં સુધી સામાયિક વ્રતવાળો[ગણાય [અને] “જેટલી વાર સામાયિક હોય તેિટલીવાર] અશુભ કર્મને છેદે છે.
અને જ્યારે શ્રાવક સામાયિક કરે યિારે શ્રમણમુનિ જેવો તિ] જે કારણે “થાય છે, “એ કારણે ઘણી વાર" સામાયિક કરવાં જોઈએ.
સામાઈય-વય-જીત્તો સૂત્રનો-વિશેષાર્થ સામાયિકનું મહત્ત્વ સૂચવનારી અને વારંવાર સામાયિક કરવાની ભલામણ કરનારી આ બન્નેય ગાથાઓ શ્રીભદ્રબાહુ સ્વામી મહારાજાએ રચેલ થી આવશ્યક નિર્યુક્તિની છે.
આ ગાથાઓ સામાયિક કરવાની ભાવના ટકાવવા માટે છે. સામાયિકમાં મન, વચન અને કાયા બરાબર પરોવવાથી સામાયિકનું ફળ બરાબર મળે છે.
સામાયિક પાળવાનો વિધિ ૧. ખમાસણમ દઈ, ઇરિયાવહિયા પડિકમવા. ૨. પછી એ જ પ્રમાણે ખમાસમણ દઈ ઈચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન! મુહપત્તિ પડિલેહું? ગુરુ કહે - પડિલેહ. શિષ્ય કહે – ઇચ્છે. એમ કહી વિધિપૂર્વક મુહપત્તિ તથા શરીરની પડિલેહણ કરવી. ૩. પછી ખમાસમણ દઈ, ઇચ્છાકારેણ સંસિહ ભગવદ્ ! સામાયિક પારું? ગુરુ કહે – પુણોવિ કાયવ્યું. શિષ્ય કહે- યથાશક્તિ, પછી ખમાસમણ ! દઈ, ઇચ્છાકારેણ સંદિસહ ભગવન! સામાયિક પાયું ગુરુ કહે - આયારો ન મુનવ્યો. શિષ્ય કહે - તહત્તિ. ૪. પછી-ચરવળા કે કટાસણા પર જમણો હાથ સ્થાપી. એક નવકાર કહી–સામાઈય-વ-જુનો સૂત્ર કહેવું. ૫. જે સ્થાપનાચાર્ય સ્થાપ્યા હોય, તો જમણો હાથ મુખ સામે રાખી [ઉસ્થાપની મુદ્રા કરી એક નવકાર ગણવો.
સામાયિક પાળવાના વિધિનો વિશેષાર્થ ૧. સામાયિક પારતી વખતે પણ ફરીથી ઇરિયાવહિયા પડિકમવાની જરૂર એટલા માટે જણાય
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
