________________
૩
એ શુદ્ધ પાઠ અને તેનો અર્થ જોઈએ તે પહેલાં આ જ ગાથા સં narટ માં મુદ્રિત પૃ. ૧૨૭ ઉપર ૧૬૧૬ મી ગાથામાં સામાન્ય ફેરફાર સાથે આવે છે. ત્યાં પણ અશુદ્ધ જ પાડ ચાલુ રહ્યો છે. એ ગાથા આ પ્રમાણે છે :
દિર
विज्जा वि होइ बलिया गहिया पुरिसेण विणयव तेण ।
सुकुलपसूया कुलबालियव्व पवर पई पत्ता ॥१६१६।। આ ગાથા અન્ય ગ્રંથની છે અને અહીં પ્રસ્તુત વિષયની પુષ્ટિ માટે ઉદધૃત કરી છે. હવે એ પ્રાચીન પોથીને પાડ જોઈએ.
विज्जा वि होइ विलिया गहिया पुरिसेणऽभागधिज्जेण ।
सुकुलकुलबालिया विव असरिसपुरिसं पई पत्ता ।। અહી પહેલા વત્તા માં ‘વિરા ' પાઠ છે તે અગત્યનું છે. એના અનુસાર પરિસેન પદ પછી અવઢડ ચિન્હ મૂકવું જરૂરી જણાય છે, એટલે આ પાઠ મુજબ અર્થ આ પ્રમાણે થાય.
વિદ્યા પણ અપૂણ્યશાળી પુરુષ વડે ગ્રહણ કરાયેલી હતી લજિજત થાય છે. (વિસ્ટિવા = શ્રીડિતા = ગ્રી = ૪sઝા). જે રીતે (ઉપમા આપે છે) સુકુલમાં જન્મેલી બાળા અસદશ = અસમાન (હીનાચાર-હીન ગુવાન) પુરુષને પતિ તરીકે પામીને લજિજત બને છે તેમ.”
( વિચિવા ના રથાને વટિયા પાડ ઘણુ કાળથી પ્રચલિત થઈ ગયો લાગે છે.)
એવું એક બીજ ઉદાહરણ છે: તિમસિવારૂં માં ૧૫ મા અધ્યયનમાં ૨૪ મી ગાથા આ પ્રમાણે છે.
पत्थरेणाहओ कीवो पत्थरमभिधावति ।
मिगारी ऊ सर पप्प सरुप्पत्ति विमगइ ॥२४॥ આ જ ગાથા શ્રી ધર્મદાસગણિવિરચિત ૩agaના માં ૨૩૧ મી ગાથા છે. આ ગાથાના ત્રીજા ચરણમાં જે નિજારી સરું gવ પાઠ છે ત્યાં ઝ અક્ષર ને જર્મનીના પ્રસિદ્ધ વિદ્વાને તરં ની સાથે મુકો અને અર્થ કરવામાં એવી તે કિલષ્ટ ક૯પના કરી છે કે તે વાંચીને આપણને હસવું જ આવે. એમણે એવો અર્થ કર્યો કે “સિહ ઊખર ભૂમિને પામીને સરોવરની ઉત્પત્તિને શોધે છે " અને ૩વસમrટા માં એ અક્ષરને નિતારી પદની સાથે મુકી દેવામાં આવ્યો છે અને છાયામાં પંચમી વિભક્તિને પ્રયોગ દર્શાવ્યો છે.
જયારે વાસ્તવિકમાં 5 એ તો સંસ્કૃત તુ ના સ્થાને છે પ્રાકતમાં હનું દીધું કરવાનું સ્વાભાવિક છે. આવાં તે ઘણું ઉદાહરણ ટાંકી શકાય, પણ કહેવાનો આશય એટલો જ છે કે પ્રાચીન શાસ્ત્ર ગ્રંથના શુદ્ધ અર્થસંગત પાડવાળા સંપાદન-સંશોધન મુદ્રણમાં કેટલી બધી સજજતા અપેક્ષિત છે. સંશોધનનું ક્ષેત્ર એ કેશવિહીન વિપ્રવનિતાનું ક્ષેત્ર નથી.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
