________________
पञ्चमं प्रवज्याफलसूत्रम् ।। तस्य तथास्वभावकल्पनमयुक्तम् । कुतः ? इत्याह-'निराधारान्वयत्वतो नियोगेन, अयमत्र भावार्थ:-स्वो भाव इत्यात्मीया सत्ता स्वभावः । एवं च से निवृत्तिस्वभाव इति [निवृत्तिः ?] स्वाभाविकी आत्मीया सत्तेति निराधारत्वम् । यद्वाऽन्वयाभावस्तनिवृत्तेस्तत्त्वादिति । नियोगग्रहणम् 'अवश्यमिदमित्थम् , अन्यथा शब्दार्थायोगात्' इति ख्यापनार्थम् । एवमाद्यक्षणेऽपि भावनीयम् । अत एवाह-तस्यैव तथाभावे युक्तमेतत् तथास्वभावकल्प नमिति । सूक्ष्ममर्थपदमेतद् भावगम्यत्वात् , 'विचिन्तितव्यं महाप्रज्ञया, अन्यथा ज्ञातुमशक्यत्वादिति ।
आनुषङ्गिकमभिधाय प्रकृतमाह
अपज्जवसियमेव(व) सिद्धसुक्खं । एत्तो चेवुत्तमं इमं । । सव्वहा अणुस्सुगत्ते अणंतभावाओ । लोगंतसिद्धिवासिणो एए । जत्थ एगो तत्थ णियमा अणंता। अकम्मुणो गई पुव्वपओगेण अलाबुप्पभिइणायओ। नियमो अओ चेव । - अफुसमाणगईए गमणं । उकरिसविसेसओ इयं । अव्वोच्छेदो भव्वाणं अणंतभावेण । एयमणंताणतयं । समया एत्थ णायं। 15 भव्वत्तं जोगयामेत्तमेव केसिंचि, पडिमाजोग्गदारुणिदंसणेणं । ववहारमयमेयं । एसो वि तत्तंगं, पवित्तिविसोहणेण अणेगंत
१ निराधारान्वयकृतो S. । निराधारोन्वयः कृतो S. विना ॥ २ ‘स निवृत्तिस्वभाव इति निराधारोऽन्वयः' इति पाठान्तरम्-Aटि०॥ इदं पाठान्तरं समीचीनं भाति ।। ३ °र्थयोगात् S. ॥ ४ "इह पचुण् [धा० पा० ९।१३]-चितुम् [धा० पा० ९।७८] 20 प्रभृतीनां सनकारनिर्देशमकृत्वा उदित्करणं चुरादिणिचोऽनित्यत्वज्ञापकम् ,......तेन 'चोरति, चिन्तति' इत्यादि सिद्धम्" इति हैमे धातुपारायणे । अतोऽत्र 'विचिन्ततव्यम्' इति प्रयोगः सिद्धः॥ “चिति स्मृत्याम् [पा० धा० १५३६],......चिन्तेति पठितव्ये इदित्करणं णिचः पाक्षिकत्वे लिङ्गम् ।...चिन्तति, चिन्तेत् । एतच ज्ञापक सामान्यापेक्षमित्येके” इति पाणिनीयसिद्धान्तकौमुद्याम् १।३।७४ ।। ५ ° मेयं K. ॥ ६ सिद्धिसोक्ख S. K. ॥ 25 ७ °हा अणुसुगत्ते K. । °हा सुगत्ते S. ॥ ८ जत्थ य एगो K. विना ॥ ९ विसेसो इयं K.॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
