________________
आचार्यश्रीहरिभद्रसूरिविरचितटीकासमलङ्कृते पञ्चसूत्रके ‘निरपायो यथोदितः मार्गगामीति प्रक्रमः । एतदेवाह-सूत्रोक्तकारी भवति सबीजो निरपायः। प्रवचनमातृसङ्गतः, सामान्येन तद्युक्तः। विशेषेणैतदेवाह - पञ्चसमितः त्रिगुप्तः। ईर्यासमित्याद्याः समितयः पञ्च, मनोगुप्त्याद्याश्च तिस्रो गुप्तय इति । सम्यग्ज्ञानपूर्वकमेवमित्याह-अनर्थपरश्चारित्रप्राणक्षरणेन एतत्यागः प्रवचनमातृत्यागः । सम्यगेतद्विजानातीति योगः। कस्यानर्थपर एतत्यागः ? इत्याह-अव्यक्तस्य भाववालस्य । केनोदाहरणेन ? इत्याह-शिशुजननीत्यागज्ञातेन, शिशोर्वालस्य जननीत्यागोदाहरणेन, स हि तत्यागाद् विनश्यति । व्यक्तोऽत्र कः ? इत्याह-व्यक्तोऽत्र भावचिन्तायां केवली सर्वज्ञः,
एतत्फलभूतः प्रवचनमातृफलभूतः । सम्यग् भावपरिणत्या एतद्विजानात्यन10 न्तरोदितम् । एतदेवाह-द्विविधया परिज्ञया ज्ञपरिज्ञया प्रत्याख्यानपरिज्ञया च । ज्ञपरिज्ञाऽवबोधमात्ररूपा, प्रत्याख्यानपरिज्ञा तद्गर्भक्रियारूपा।
तहा आसासपयासदीवं संदीणा-ऽथिराइभेयं । असंदीणथिरत्थमुज्जमइ। जहासत्तिमसंभंते अणूसगे, असंसत्तजोगाराहए
भवइ । उत्तरुत्तरजोगसिद्धीए मुच्चइ पावकम्मुण त्ति विसुज्झमाणे 15 आभवं भावकिरियमाराहेइ । पसमसुहमणुहवइ अपीडिए संजम
स्वकिरिआए, अव्वहिए परीसहोवसग्गेहिं, वाहियसुकिरियानाएण।
तहा आसासेत्यादि । तथा आश्वासप्रकाशद्वीपं दीपं वा 'सम्यग १. विजानाति' इति वर्तते । किंविशिष्टम् ? इत्याह-स्पैन्दनवदस्थिरादिभेदम् । इह 20 भवाब्धावाश्वासद्वीपः, मोहान्धकारे दुःखगहने प्रकाशदीपश्च । तत्राद्यः स्पन्दनवानस्पन्दनवांश्च, प्लावनवानप्लावनवांश्चेत्यर्थः। इतरोऽपि स्थिरोऽस्थिरश्च, अप्रति
अपायमाहुः कमैव नापरं किञ्चित् निरपाया उपरतसकल क्लिष्टादृष्टाः तीर्थकरादयः पुरातन 'प्राकालोपार्जितं पापाशयकरं मोक्षपथपतिकूलचित्तवृत्तिहेतुः चित्रं नानारूपं निरुपक्रमसंज्ञकम् , 1. उपक्रमणम् उपक्रमः सर्वत उच्छेदः, ततो वास्तविक विषाकसामर्थ्यहरणम् , ततो विशिष्टानुष्ठानमिष्टयोग
मपि. निर्गतमुपक्रमान्निरुपक्रमम् , तत् संज्ञा नाम यस्य तत् तथा ॥३७३॥” इति सटीके योगबिन्दौ।
१०प्रकाशदीपं द्वीपं वा S. || २. दृश्यतां पं० ५, ९ पृ. ४६ पं० १५॥
जहा से दीवे असंदीणे एवं से धम्मे आरियपदेसिए" इति आचाराङ्गसूत्रे षष्ठेऽध्ययने तृतीय उद्देशके। “ द्विर्गता आपोऽस्मिन्निति द्वीपः, स च ट्रव्यभावभेदाद द्वेधा-तत्र द्रव्यद्वीप आश्वासद्वीपः, आश्वास्यतेऽस्मिन्नित्याश्वासः, आश्वासश्चासौ द्वीपश्चाश्वासद्वीपः, यदिवा आश्वसनमाश्वासः, आश्वासाय द्वीप आश्वासद्वीपः,
30
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
