Page Text
________________
प्रशस्तमंतिमतनिरूपणम्] द्वादशारं नयचक्रम्
४६६ तचाप्येवमनुपपन्नमसत्सत्करत्वम् । योऽपि चावयवार्थविकल्पेषु अन्त्यो व्युत्पत्तिविकल्पः सोऽप्येवमनुपपन्नः।
न, साध्येनानभिसम्बन्धात्.........असाधनत्वम् । प्रतिज्ञाविशेषो वा...... प्रतिविशिष्टत्वम् । अथ द्रव्यादीनाम् ....... तेषामसत्त्वमसिद्धं द्रव्याद्यभ्युपगमे सत्त्वात्। प्रागुत्पत्तेरिति चेत् , सिद्धसाधनमेतत्, तदा तेषां सत्तासम्बन्धानभ्युप-5 गमात्।
नासता सम्बध्यते सत्ता विशेषणत्वाद् दण्डवत् । यथा विशेषणस्य दण्डस्य मासता दण्डिना सम्बन्धस्तथा सत्ताया अपि ।
अथ सम्बध्यते, सत्ताया एव हि सामथ्यात् तस्या आधारीभवति सद्व्यादि,
चैतत् । अतोऽसत्सत्करत्वमेव सत्ताया इत्येष एव विकल्पो भवितुमर्हति । तच्चाप्येवमनुपपन्नमस-10 त्सत्करत्वं विचारितविधिनेत्युपसंहरति ।।
योऽपि चावयवार्थेत्यादि । 'अनुपपन्नविकल्पत्वात्' इत्यस्य साधनस्यावयवार्थाः संतामसतां सदसतां वा द्रव्यादीनां सत्करी सत्ता इति विकल्पाः, तेषु 'नासतां सत्करी' इत्यस्य विकल्पस्य उपपाद-३१९-२ नार्थ यानि साधनानि व्युत्पादितानि पूर्वपक्षीकृत्य व्यावर्तितानि च, तेषु योऽन्त्यो व्युत्पत्तिविकल्पः सुष्टु: व्युत्पाद्य व्यावर्तितः पूर्वपक्ष इत्यभिमतः सोऽप्येवमनुपपन्न इति विचारपर्यन्तस्योत्तरस्यानुपपत्तौ तुष-18 कण्डवत् सर्वविचारनैरर्थक्यात् पूर्वपक्ष एवोत्तरपक्षो भवतीत्यभिप्रायः ।
यत् तावदुक्तम् - नासतामित्यादि पूर्वपक्षो यावत् सत्करत्वप्रसङ्गादिति अत्र प्रक्रान्तं प्रशस्तमतिनान, साध्येनानभिसंबन्धादित्युत्तरं यावदसाधनत्वमित्येष प्रथमो व्युत्पत्तिविकल्पः । प्रतिज्ञाविशेषो वेत्यादि द्वितीयो गतार्थः सोत्तरो यावत् प्रतिविशिष्टत्वम् । अथ द्रव्यादीनामित्यादिस्तृतीयः सोत्तरो यावत् तेषामसत्त्वमसिद्धम् , द्रव्याद्यभ्युपगमे संत्त्वादिति । अत्र चोद्यम् – प्रागुत्पत्तेरिति चेत् , 20 प्रागुत्पत्तेर्न सन्ति द्रव्यादीनि, तस्मादसत्त्वं सिद्धमिति । अत्रोत्तरम् - सिद्धसाधनमेतत् , तदा तेषां सत्तासम्बन्धानभ्युपगमादिति ।
एतेषु त्रिषु व्याख्याविकल्पेषु असारबुद्ध्या नासता सम्बध्यते सत्ता, विशेषणत्वात् , दण्डवत् । यथा विशेषणस्येत्यादि साधनव्याख्या यावत् सत्ताया अपीति ।
अथ सम्बध्यत इत्यादिना यावत् तदवस्थ इति पूर्वपाक्षिक एव परमतमाशङ्कयोत्तरमाह-अथ 25 तव मतमसदपि द्रव्यादि सम्बध्यते सत्ताधेयस्वरूपत्वात् तत्प्रतिपाद्यसत्त्वात् सत्ताया एव हि हेतुभूतायाः
- १°कल्पात प्र० । दृश्यतां पृ० ४५८ पं० २॥ २ दृश्यतां पृ० ४५९ पं० १॥ ३ दृश्यतां पृ. ४५८ पं० १०॥ ४ सत् प्र० ॥ ५ दृश्यतां पृ. ४५९ पं० २॥ ६ मतिना न शान्येना भा० । मतिना न
शाच्येना २० । मतिना नाशाच्येना पा० डे० । मतिना नाशान्येना वि० । (°मतिना साध्येना?)॥ ७त्वमित्येव प्रथमो प्र०॥ ८ सत्वादि प्र० ॥ ९सत्तावेयस्व भा० । सत्तावेयंस्वय० ॥
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001109 |
| Book Title | Dvadasharam Naychakram Part 2 Tika |
| Original Sutra Author | Mallavadi Kshamashraman |
| Author | Sighsuri, Jambuvijay |
| Publisher | Atmanand Jain Sabha |
| Publication Year | 1976 |
| Total Pages | 403 |
| Language | Sanskrit |
| Classification | Book_Devnagari, Nay, & Nyay |
| File Size | 11 MB |