Dvadasharam Naychakram Part 1 Tika

SR No.: 001108
Original Sutra Author: Mallavadi Kshamashraman
Author: Sighsuri, Jambuvijay
Publisher: Atmanand Jain Sabha
Publication Year: 1966
Total Pages: 662
Language: Sanskrit
Classification: Book_Devnagari, Nay, & Nyay
File Size: 19 MB

Page 506

10
पृ०१० ५० ५.]
टिप्पणानि । . पृ० ९ ५० ५. गाथासूत्रम् । गाथा'छन्दसि निबद्धत्वादस्य सूत्रस्य 'गाथासूत्रम्' इत्युक्तम् ।
पृ० ९५० ६. विधिनियम...। "तदेवं गुणत्रयवैकल्यानागमान्तराणां प्रामाण्यम् ।................."तथा प्रमाणसंवाद्युत्पादन्ययध्रौव्यात्मकवस्त्वनभिधानादप्रामाण्यमित्याह मल्लवादी-विधिनियमभङ्गवृत्तिव्यतिरिक्तत्वादनर्थकवचोवत् । जैनादन्यच्छासनमनृतं भवतीति वैधय॑म् ॥५५॥ इति [पृ० ११२]। वैधर्म्यमिति वैधर्म्यप्रयोगः। तथाहि-उत्पादव्ययध्रौव्याभिधायकत्वेन सत्यत्वं व्याप्तम् । तद्व्यापकाभावाद् व्याप्याभावप्रतिपादनं वैधर्म्यप्रयोगः। विधिश्च नियमश्च भङ्गश्च ते । तथोक्ताः। तेषु वृत्तिस्तदभिधानम् । तद्व्यतिरिक्तत्वात् तद्रहितत्वात् । जैनादन्यच्छासनमिति, शास्यन्ते जीवादयोऽनेनेति शासनमाम्नायो जिनप्रणीतः, तस्मादन्यद् वेदादि अनृतम् असत्यार्थं भवति, अनर्थकवचोवत्, अनर्थका उन्मत्तकाः, तद्वचनमिव । यद्वा अनर्थकं च तद्वचश्च दशदाडिमादिवाक्यवत् । विधिरुत्पादः, भङ्गो व्ययः, नियमो ध्रौव्यमिति, तदात्मक सकलमेव वस्तु, तस्य साकल्येनाप्रतिपादनाद् आगमान्तराणां न प्रामाण्यमिति । [पृ० ११३]..........।
एवं सप्तनयाम्बुधेजिनमताद बाह्यागमा येऽभवन् , स्थित्युत्पादविनाशवस्तुविरहात् तान् सत्यतायाः क्षिपन् ।
यो बौद्धावधिबुद्धतीर्थिकमतप्रादुर्भवद्विक्रमः, मल्लो मल्लमिवान्यवादमजयच्छ्रीमल्लवादी विभुः ॥" [पृ० १२२] इति । शान्तिसूरिविरचितायां न्यायावतारवार्तिकवृत्तौ । “अत एव तदागमादपरागमानामनृतत्वम् । उक्तं च मल्लवादिना-विधिनियमभङ्गवृत्तिव्यतिरिक्तत्वादनर्थकवचोवत् । जैनादन्यच्छासनमनृतं भवतीति वैधर्म्यम् ॥१॥' एतत्कारिकाविशेषभावार्थः स्वस्थानादवसंयः।" इति चन्द्रसेनसूरिविरांचताया उत्पादादिसिद्धेः स्वोपज्ञवृत्तौ पृ०२२२। पृ० ९ पं०९-१०. परपक्ष..... आवीतेनेति । दृश्यतां पृ०३१४ पं०३टि०२।
10 पृ. ९५० ११.स्थितास्थित । दृश्यतां पृ० १०५०२५ ।
पृ० ९ ५० १३. मेरूत्तरकुरु"। जैनमतानुसारि मेवादिस्वरूपं बृहत्सङ्ग्रहणी-क्षेत्रसमास-तत्वार्थसूत्र १० ३-४, प्रभृतिग्रन्थेभ्योऽवसेयम् ।
पृ. ९ १० १५. प्रत्यक्षमाहे। दृश्यतां पृ० ५१ पं०११।
पु. ९५० २२. 'भवति'शुद्धपदोच्चारणवत्। "जीवो त्ति सत्थयमिण सुद्धत्तण घडाभिहाण व । जेणत्थेण सदत्थं 20 सो जीवो......॥२०५४ ॥ जीवो इत्यादि । जीव इत्येतत् पदं सार्थकं सगर्भम् , शुद्धपदत्वात् असमासपदत्वात् घटाभिधानयत् । तत्रैतत् स्यात् -अनैकान्तिको हेतुः, शून्यमित्यस्य शुद्धपदत्वेऽप्यनर्थकत्वात् , तन्न, व्युत्पत्तिमत्त्वे सत्येवं हेतुविशेषणस्ये. छया व्याप्तत्वात् , 'अन्यथा वेत्ति को नैतत् न्यायमार्गविचक्षणः।' व्यतिरेकेण खरविषाणडित्यादिवचनवत् ।"-विशेषाव० भा. कोट्याचार्य. पृ० ४९१ । “जीव इत्येतदभिधानमर्थवद्, व्युत्पत्तिमत्त्वे सति शुद्धपदत्वात् । इह यद् व्युत्पत्तिमत् शुद्धपदं च तदर्थवद् दृष्टम् । यदनर्थकं न तद् व्युत्पत्तिमत् शुद्धपदं च, यथा डिथः खरविषाणं च । येनार्थनार्थवदिदं जीवाभिधानं स 25 जीवः, तस्मादस्सीति ।"-विशेषाव. भा० खोपज्ञवृ० ।
पृ० १०५०१.विधिराचारः.....। "विधेरेकाथिकान्याह-अणुपुवी परिवाडी कमो य नायो ठिई य मज्जाया। होइ विहाणं च तहा विहीए एगट्टिया हुंति ॥२०८॥ आनुपूर्वी परिपाटी क्रमो न्यायः स्थितिः मर्यादा विधानमित्येतानि विधेरेकार्थिकानि भवन्ति ।"-बृहत्कल्प० मलयगिरिवृ० पृ. ६४
पृ० १०५ ५. स्वविषय। दृश्यतां पृ० ११७ पं० ५-७। घस्तुनः प्राभृतमल्पतरम् । प्राभूतात् प्राभूतप्राभूतमल्पतरम् । ततोऽध्ययनं ग्रन्थतोऽल्पतरम् । तत उद्देशकोऽल्पतर इति । भ्याख्यातानीति, सुखग्रहणादि यदेवाङ्गोपाङ्गादिकरणे फलं तदेवात्रापीति ।"-तत्त्वार्थ सिद्धसेनवृ० १।२०।.
१ 'आर्या'छन्दस एव 'गाथा' इति नामान्तरम् । गौ षष्ठो जो लौ वा पूर्वेऽधै परे षष्ठो ल आर्या गाथा। नौजे ज इति वर्तते । चुगौ चगणसप्तकं गुरुश्वार्धे यस्याः सा आर्या । अत्रापवादः-पूर्वेऽर्धे षष्ठो जगणो न्लौ वा । परेऽर्धे षष्ठो गणो लघुः कार्यः । अर्धग्रहणादार्यादिषु पावव्यवस्था नास्ति ।......। आयैव संस्कृतेतरभाषासु गाथासंज्ञेति गाथाग्रहणम् । अत्र पूर्वार्धे प्रथमे चे विकल्पाश्चत्वारः, यथा ss, us, su, , द्वितीये पञ्च 5s, us, Ist, su, m, तृतीये चत्वारः ss, us, su, HII, चतुर्थे पञ्च ss, s, Ist, SI, ॥, पञ्चमे चत्वारः ss, us, su, m, षष्ठे द्वौ , , सप्तमे चत्वारः ss, us, Sum, अष्टमे गुरुरेक एव ।." एवमपरार्धेऽपि । नवरं षष्ठे. लघुन्येकस्मिन्नेक एव विकल्पः।"-छन्दोनुशासनवृ० पृ०२६। "यस्याः पादे प्रथमे द्वादश मात्रास्तथा तुरीयेऽपि । अष्टादश द्वितीये चतुर्थके पञ्चदश सार्या ॥" इत्यपरमपि आर्यालक्षणम् ।