Agam 45 Chulika 02 Anuyogdwar Sutra Part 02

SR No.: 001107
Original Sutra Author: Aryarakshit
Author: Jambuvijay
Publisher: Mahavir Jain Vidyalay
Publication Year: 2000
Total Pages: 560
Language: Prakrit, Sanskrit
Classification: Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_anuyogdwar
File Size: 11 MB

Page 290

अनुयोगद्वारसूत्रम् [सू० ५२५]
अहवा अणट्ठेत्यादि, जो जस्स जीवादिवत्थुणो अट्ठो ण भवति तं जम्हा परूवेंति तम्हा अणट्ठे, सर्वथा नास्त्यात्मेत्यादि । अहेतुजुत्तं जम्हा परूवेंति तम्हा अहेतू, नास्त्यात्मा अनुपलभ्यमानत्वादित्यादि । जम्हा अभूतभावं परूवेंति तम्हा असब्भावे, श्यामाकतन्दुलमात्र आत्मा इत्यादि । मग्गो त्ति सम्मण्णाण - दंसण- चरणा, तव्विवक्खो अण्णाणं अविरती मिच्छत्तं च, तस्स तम्मि वा तेण वा परूवणा उम्मग्गेत्यर्थः । 5 जं सव्वण्णुवयणं तं सच्चं सब्भूयं अवितहं अविसंधिं अट्ठजुत्तं हेतुजुत्तं अणवज्जं सव्वहा दोसवज्जितं, एरिसं वयणं धम्माभिलासिणो उवदिस्समाणं उवदेसो, ण उवदेसो अणुवदेसो सव्वण्णुवयणविवरीतत्तणतो, शाक्योलूकादिवचनवत् । जीवादितत्त्वे नयभेदविकल्पितस्वरूपे या प्रतिपत्तिः सा क्रिया, तस्यैव जीवादितत्त्वस्य सर्वथा देसे वा अप्रतिपत्तिः अकिरिया, अक्रियावादिवचनवत् । 10 मोहनीयभेदमिथ्यात्वोदयाद् विपरीतार्थदर्शनं मिच्छादंसणं, हृत्पूरकफलभक्षिपुरुषदृष्टिदर्शनवत् । एवं परसमयवत्तव्वया अणट्ठादिजुत्तत्तणतो अणादेया, अणादेयत्तणतो परसमयत्तव्वया खरविषाणवद् नास्त्येवेत्युपलक्ष्यते इत्यर्थः । उक्ता वक्तव्यता ।
[हा० ५२५] इदानीं नयैर्विचारः क्रियते को नयः कां वक्तव्यतामिच्छति ? तत्र नैगम-व्यवहारौ त्रिविधां वक्तव्यतामिच्छतः, तद्यथा- स्वसमयवक्तव्यतामित्यादि। तत्र सामान्यरूपो नैगमः प्रतिभेदं सामान्यरूपामेवेच्छति, स ह्येवं मन्यते - भिण्णाभिधेया अपि स्वसमयवक्तव्यताऽविशेषान्न स्वसमयवक्तव्यतासामान्यमतिरिच्य वर्त्तते(न्ते?), व्यतिरेके स्वसमयवक्तव्यताऽविशेषत्वानुपपत्तेः । विशेषरूपस्तु नैगमः, व्यवहारस्तु प्रतिभेदं भेदरूपमेवेच्छति, पदार्थानां विचित्रत्वादिति, यथाऽस्तिकायवक्तव्यता मूलगुणवक्तव्यतेत्येवमादि । ऋजुसूत्रस्तु द्विविधां वक्तव्यतामिच्छतीत्यादि सयुक्तिकं 20 सूत्रसिद्धमेव । त्रयः शब्दनयाः शब्द- समभिरूढैवम्भूताः एकां स्वसमयवक्तव्यतामिच्छन्ति, शुद्धनयत्वात्, नास्ति परसमयवक्तव्यतेति च मन्यन्ते । कस्मादेतदेवम् ? यस्मात् परसमयोऽनर्थ इत्यादि, तत्र निमित्त - कारण - हेतुषु सर्वासां [ विभक्तीनां ] प्रायो दर्शनम् [ ] इति वचनाद् हेतवस्त एत इति परसमया (यस्या) नर्थत्वा
५८०
15