________________
अनुयोगद्वारसूत्रम् [ सू०६]
२३
10
वक्खाणेतव्वा, जतो णाणपंचकाभिधाणमेत्तमेव मंगलमिटुं । इहं पि अंगा-ऽणंगकालुक्कालियादिक्कमो जो दरिसितो सो वि ‘कस्स सुतस्स उद्देसाइया पवत्तंते ?' इति जाणणत्थं भणितो, अणुयोगकहणे पुण ण सो सव्वो कमो घोसेतव्वो, जतो णाणपंचके वक्खाते भणितं – एत्थं पुण अहिकारो० [आवश्यकनि० गा० ७९] गाहा । तत्थ वि अहिकारो अणुयोगेण । तस्स य इमे दारा भणिता
5 णिक्खेवेगट्ठ णिरुत्त विहि पवित्ती य केण वा कस्स । तद्दार भेद लक्खण तदरिहपरिसा य सुत्तत्थो ॥१॥ [कल्पभाष्ये गा०१४९, दशवै०नि०५] एतीसे वक्खाणं जधा कप्पपेढे । एत्थ य कस्स त्ति दारं, तत्थ वत्तव्वं आवस्सगस्स । तं आवस्सगं किं अंगं अंगाई ति इच्चादि, एवं अठ्ठपुच्छासंभवो, न दोष इत्यर्थः ।
खंधो नियमऽज्झयणा, अज्झयणा वि य ण खंधवइरित्ता।
तम्हा न दो वि गज्झा, अण्णतरं गेण्ह चोदेति ॥१॥[ ] आ० -खंधो त्ति सत्थणामं, तस्स य सत्थस्स भेद अज्झयणा।
फुड भिण्णत्था एवं, दोण्ह गहो भणति ता सूरी ॥२॥ [ ]
[हा० ६] जइ आवस्सगस्सेत्यादि प्रश्नसूत्रं निर्वचनसूत्रं चोत्तानार्थमेव। नवरमाह चोदक:- इहाऽऽवश्यकं किमङ्गं किमानीत्यादिप्रश्नसूत्रस्यानवकाश एव, 15 नन्द्यनुयोगादेवावगतत्वात्, तथाहि-तत्राऽऽवश्यकमनङ्गप्रविष्टश्रुताधिकार एव व्याख्यातम्, तथेहाप्यङ्गबाह्योत्कालिकादिक्रमेणैव आवश्यकस्योद्देशादीनां प्रतिपादितत्वादिति । अत्रोच्यते- यत्तावदुक्तं नन्द्यनुयोगादेवावगतत्वादिति तदयुक्तम्, यतो नायं नियमोऽवश्यमेव नन्दिरादौ व्याख्येयः। कुतो गम्यत इति चेत्, अधिकृतसूत्रोपन्यासान्यथानुपपत्ते: इदमेव सूत्रं ज्ञापकमनियमस्येति। मङ्गलार्थमवश्यं व्याख्येय इति चेत्, न, ज्ञानपञ्चकाभिधानमात्रस्यैव 20 मङ्गलत्वात् । यच्चोक्तम् -इहाप्यनङ्गप्रविष्टोत्कालिकादिक्रमेणैवाऽऽवश्यकस्योद्देशादयः प्रतिपादिता इति, एतदपि न बाधकमन्यार्थत्वात्, इहाङ्गप्रविष्टादिभेदभिन्नस्य श्रुतस्योद्देशादयः प्रवर्त्तन्ते इति ज्ञापनार्थमेतदित्यन्यार्थता । अन्ये तु व्याचक्षते - चारित्र्यपि भिन्नकर्मक्षयोपशमजन्यत्वाज् ज्ञानस्यानाभोगबहुलोभवति माषतुषवत् सोऽपिप्रज्ञापनीय
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
