Page Text
________________
બનાવે છે. પરંતુ સર્વ ઠેકાણે ગુરુજીની હાજરી સંભવિત નથી. તેટલા માટે કલ્પિતગુરુ બનાવવામાં આવે છે. કલ્પિતગુરુ તે યથાર્થ ગુરુ જ છે એમ માનીને ધર્મક્રિયા અતિશય વિનય-વિવેકપૂર્વક કરવી જોઈએ. સ્થાપનાચાર્ય સન્મુખ હાથ રાખવાનો આશય એ છે કે હું તેમાં ગુરુજીપણું સ્થાપું છું, કહ્યું છું. અને પાળતી વખતે મુખ તરફ હાથ રાખવાનો આશય એવો છે કે તેમાં સ્થાપેલું ગુરુપણું ઉઠાવી લઉં છું. એમ કલ્પિતગુરુ કરીને ધર્મક્રિયા થાય છે. સ્થાનકવાસી અને તેરાપંથી સમાજ મહાવિદેહ ક્ષેત્રમાં વિચરતા સીમંધર સ્વામી પ્રભુ ઈશાન ખૂણામાં છે. એટલે ઈશાન ખૂણા તરફ બેસી ધર્મક્રિયા કરે છે તેઓ દૂર ક્ષેત્રમાં વિચરતા તીર્થંકર પ્રભુની સ્થાપના કહ્યું છે.
પંચિંદિય સંવરણો તહ નવવિહ બંભર ગુત્તિધરો ! ચઉવિહકષાયમુક્કો, ઈઅ અકારસગુણેહિ સંજુરો //// પંચમહāયજુરો પંચવિહાયાર પાલણ સમથો પંચ સમિઓ તિગુત્તો, છત્તીસગુણો ગુરુ મઝ
૨ll
આ સૂત્રમાં આચાર્ય મહારાજશ્રીના ૩૬ ગુણો જણાવ્યા છે. તેમાં પહેલી ગાથામાં ગણાવેલા ૧૮ ગુણો વિકારોના ત્યાગરૂપ છે અને પાછળની બીજી ગાથામાં સંવરના સ્વીકારરૂપ ગુણો છે. નિષેધાત્મક ૧૮ અને ગ્રહણાત્મક ૧૮ એમ કુલ ૩૬ છે. > પાંચ ઇન્દ્રિયોના વિષયોને રોકનારા :
શરીરમાં જે અંગોથી જ્ઞાનપ્રાપ્તિ થાય તે અંગોને ઇન્દ્રિય કહેવાય છે. અહીં ઇન્દ્ર એટલે આત્મા, તેને ઓળખવાની નિશાની તે ઇન્દ્રિય કહેવાય છે. આ શરીરમાં એવી પાંચ ઈન્દ્રિયો હોય છે. (૧) સ્પર્શેન્દ્રિય (ચામડી) (૨) રસનેન્દ્રિય (જીભ), (૩) ધ્રાણેન્દ્રિય (નાક), (૪) ચક્ષુરિન્દ્રિય (આંખ), (૫) શ્રોત્રેન્દ્રિય (કાન). આ પાંચ ઇન્દ્રિયો અનુક્રમે સ્પર્શ, રસ, ગંધ, રૂપ અને શબ્દને જાણી શકે છે. સંસારી જીવોને અનાદિકાલીન મોહના ઉદયથી એવો સ્વભાવ છે કે તે ઇન્દ્રિયોને અનુકૂળ – મનગમતા રૂપ, રસ, ગંધ, સ્પર્શ મળે ત્યારે આત્મા રાજી રાજી થઈ જાય છે અને પ્રતિકૂળ રૂપ, રસાદિ મળે ત્યારે નારાજ થઈ જાય છે. જેમ આ જીભને દૂધપાક-પૂરીનું ભોજન મળે તો રાજી
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
| SR No. | 001103 |
| Book Title | Jain Dharma na Maulik Siddhanto |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Dhirajlal D Mehta |
| Publisher | Jinshasan Aradhana Trust |
| Publication Year | 1993 |
| Total Pages | 152 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Book_Gujarati & Philosophy |
| File Size | 7 MB |