________________
૫ પાંચ સમિતિ પાળનાર
આત્માનું જેનાથી કલ્યાણ થાય એવાં સારાં કામોમાં જયણાપૂર્વક પ્રવૃત્તિ કરવી તે સમિતિ કહેવાય છે. આચાર્યમહારાજશ્રી પોતાના જીવનને પૂર્ણ સમિતિવાળું બનાવે છે. તેથી આ પણ તેઓના ગુણો છે. સમિતિના કુલ પાંચ ભેદો છે. સમિતિ એ જીવનની પવિત્રતાનું પ્રધાનસાધન છે.
(૧) ઈર્યા સમિતિ :- જ્યારે જ્યારે ભૂમિ ઉપર ચાલીએ ત્યારે ત્યારે સામેની ભૂમિ બરાબર જોતાં-જોતાં ચાલવું, પગની નીચે કોઈ જીવો હણાઈ ન જાય તેની પૂરેપૂરી કાળજી રાખવી. કીડી, મકોડા, ગરોળી, ઉંદર જેવા નાના જીવો ચગદાઈ ન જાય, મરી ન જાય, તથા સાપ-વીંછી-અજગર જેવા હિંસક જીવો ઉપર પગ આવી જવાથી આપણે ન મરી જઈએ. એમ બન્નેની રક્ષા માટે સામેની ભૂમિ જોતાં જોતાં ચાલવું. કારમાં જતા હોઈએ તો કોઈની પણ સાથે એક્સિડન્ટ ન થઈ જાય માટે જોઈને ચાલવું તે ઈર્યાસમિતિ.
(૨) ભાષાસમિતિ=પાપ ન લાગે તેવાં નિર્દોષ વચનો બોલવાં, પોતાના અને પરના કલ્યાણને કરનારી ભાષા બોલવી, પ્રિય બોલવું, પથ્ય (હિતકારી) બોલવું, તથ્ય (સાચું) બોલવું અને તે પણ પરિમિત (માપસર) જ બોલવું તે ભાષાસમિતિ
(૩) એષણા સમિતિ :- સાધુ-સાધ્વીજી મહારાજાઓ જ્યારે જ્યારે ગોચરી લેવા જાય, ત્યારે ત્યારે ગોચરીના દોષો ન લાગે તે રીતે આહાર લાવે અને વાપરે, ગોચરીના ૪૨ દોષો શાસ્ત્રમાં આવે છે. ન લાગે તેવી રીતે આહાર લાવે તે સાધુ-સાધ્વીજીને આશ્રયી એષણાસમિતિ કહેવાય, તેવી જ રીતે ગૃહસ્થને આશ્રયીને પણ બની શકે તેટલા દોષોનો ત્યાગ
૧ જયાણાપૂર્વક = જીવોની હિંસા ન થાય તેવી. ૨ પૂર્ણ સમિતિ = પૂરેપૂરી સમિતિવાળું. ૩ પ્રધાનસાધન = મુખ્ય કારણ. ૪ કાર = ટેક્ષી-ગાડી. ૫ ગોચરી = આહાર-ખોરાકભોજન. ૬ ગૃહસ્થ સંસારી શ્રાવક-શ્રાવિકા.
Jain Education International
=
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
