________________
કસ્તવ
પ્રભુ મહાવીર સ્વામીનો આત્મા પણ અનાદિકાળથી આપણા સર્ષની જેમ જ પ્રથમ મિષ્ટિ ગુણસ્થાનક જ હતા. અને ધમપ્રયત્ન જાગવાથી તે આત્મા અનુક્રમે આત્મિક-વિકાસ સાધતા સાધનો સામાન્યથી ચોદે ગુણસ્થાનકો પસાર કરીને મોક્ષે ગયો છે. તે ચોદે ગુણસ્થાનક ચડવામાં કર્મની ૧૪૮ ૧૫૮ ઉત્તરપ્રકૃતિમાંથી બંધ-ઉદયઉદીરણા અને સત્તામાં તેઓશ્રીએ ઓછી છી જે રીતે કરી છે. તે રીતિ મુજબ કયા કયા ગુણસ્થાનકે કેટલી કેટલી કર્મપ્રકૃતિઓ બંધાદિમાંથી ઓછી થતી જાય છે તે દર્શાવતાં દર્શાવતાં અમે પ્રભુશ્રી મહાવીરસ્વામીની સ્તુતિ કરીશું.
વ્યક્તિમાં રહેલ “અસાધારણ” અને “યથાર્થ” ગુણ ગાવા તેને સ્તુતિ કહેવાય છે. પ્રભુ શ્રી મહાવીર સ્વામીમાં પણ સકલકર્મોનો મૂલથી નાશ કરવા રૂપ જે ગુણોત્કર્ષ હતો તે અસાધારણ અને યથાર્થ જ હતો. તેથી તે કર્મોના નાશના પ્રકરણને જણાવવું એ પણ પ્રભુ શ્રી મહાવીર સ્વામીની સ્તુતિ જ કહેવાય છે. પ્રભુશ્રી મહાવીર સ્વામીમાં વપરાયેલા વીર શબ્દના નીચે મુજબ ૪ અર્થો થાય છે.
(૧) વિશે-તપુનર્માવેન તિ વીર:- વિશેષ કરીને એટલે કે ફરીથી પાછું આવવું ન પડે તે રીતે જે મોક્ષમાં ગયા તે વીર. અથવા ફરીથી આત્મામાં પાછાં આવે નહીં તે રીતે કર્મોને જેઓએ દૂર કયાં છે. તે વીર કહેવાય છે. (અહીં ર્ ધાતુ ગમન અને અપનયન અર્થમાં છે અને આગળ વિ ઉપસર્ગ છે.)
(૨) વીરત મ શત્રુ પ્રતિ- કષાય-ઉપસર્ગ-અને પરિષહાદિ આત્માના શત્રુઓ પ્રત્યે જે બહાદૂરી બતાવે, તેઓનો પરાભવ કરે, તેઓની સામે હાર ન ખાય તે પણ વીર કહેવાય છે. (અહીં વીરું ધાતુ પરાક્રમ અર્થમાં છે.)
(૩) વિશિષ્ટ ર (નં) વર્ગ : áર: વિશિષ્ટ એવું ઇર એટલે જ્ઞાન છે. જેનું તે વીર, અર્થાત્ સર્વ દ્રવ્ય- ક્ષેત્ર-કાળભાવનું સંપૂર્ણ અને યથાર્થ એવું વિશિષ્ટ જ્ઞાન જેનું છે તે વીર કહેવાય છે. (અહીં fa ઉપસર્ગ પૂવર્ક ૬ ધાતુથી વર્ગ પ્રત્યય છે)
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
