________________
કર્મવિપાક
૧૩૭
સારાંશ કે “પુદ્ગલોનું ગ્રહણમાત્ર, અને શરીર રૂપે પરિમણન માત્ર” કરાવવું તે શરીરનામકર્મનો વિષય છે. પરંતુ શરીરની રચનાને અનુકુળ પરિમિતતા કરાવનારૂં સંઘાતનનામકર્મ છે. આ પ્રમાણે બન્ને કર્મોનો વિષય-કાર્યક્ષેત્ર ભિન્ન હોવાથી બન્ને કર્મો જુદાં છે.
શરીરો પાંચ છે તેથી શરીરો અને બંધનોની જેમ આ સંઘાતનનામકર્મ પણ શરીરોના નામે જ પાંચ પ્રકારનાં છે તે સ્વયં સમજી લેવું. ૩૬. હવે ગર્ષિ આદિ ઋષિઓના મતે ૧૫ બંધન વિવાય છે તે સમજાવે છે -
મોરાન-વિધ્યા-હીરા, તા-તે-મજુત્તાઈ . नव बंधणाणि इयरदु-सहियाणं तिनि तेसिं च ॥३७॥ (૩ર-વૈચિઠ્ઠીરાણાં, વર્તન-યુવતી નામ્ | नव बन्धनानि इतरद्विसहितानां त्रीणि तेषां च )
શબ્દાર્થ - ૩ોર7િ = ઔદારિક, વિડવ્ય = વૈક્રિય, મીરરયાળ = આહારક, સT = પોતાની, તે = તૈજસ, મ્ય = કાર્મણથી, જુત્તા = યુક્ત કરીએ તો, નવ = નવ પ્રકારે, વંધણિ = બંધનો છે. યર = ઇતર-બાકીનાં, ટુરિયા = બે જે તૈજસ-કાશ્મણ, તેનાથી સહિત, તિમિ = ત્રણ, તેસિં = તે તૈજસકામણનાં.
ગાથાર્થ = પોતાની સાથે, તૈજસની સાથે, અને કાર્મણની સાથે, ઔદારિક, વૈક્રિય અને આહારકનું જોડાણ કરવાથી કુલ નવ બંધનો થાય છે. તથા તે જ ઔદારિકાદિ ત્રણ શરીરોનું ઈતર એવાં બે શરીર તૈજસકાર્મણ, તેની સાથે જોડવાથી બીજાં ત્રણ બંધનો થાય છે. તથા તે તૈજસકાર્પણનાં જ ત્રણ બંધનો થાય છે. એમ ૧૫ બંધનો છે. ૩૭.
વિવેચન = ઔદારિક-વૈક્રિય- અને આહારક આ ત્રણ શરીરોનો (૧) પોતાની સાથે, (૨) તૈજસની સાથે, અને (૩) કર્મણની સાથે, - સંયોગ કરવાથી કુલ ૯ પ્રકારનાં બંધનો થાય છે. તે આ પ્રમાણે –
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
