Tattvartha sutra

SR No.: 001074
Original Sutra Author: Umaswati, Umaswami
Author: Sukhlal Sanghavi
Publisher: Jain Sahitya Prakashan Mandir
Publication Year: 1977
Total Pages: 667
Language: Gujarati, Sanskrit
Classification: Book_Gujarati, Tattvartha Sutra, Philosophy, J000, J001, Tattvartha Sutra, & Tattvarth
File Size: 23 MB

Page 620

તત્વાર્થસૂત્રને મૂળપાઠ
રક ૨૯ ની સર્વાર્થસિદ્ધિમાં વત્ સત્ તત્ દ્રવ્ય એવા રૂપમાં સ્પષ્ટ ઉલ્લેખ મળે છે. ભાષ્યમાં આ જ ફલિતાર્થ છે. ભાગ્ય એ પ્રતિપાદન કરે છે કે સંત ને સ્વરૂપના આધાર પર આ દ્રવ્યોનું અસ્તિત્વ સિદ્ધ કરી શકાય છે જે પછીના સૂત્રની પૂર્વભૂમિકા બની જાય છે. પદાર્થોનું અસ્તિત્વ સિદ્ધ કરવાની આ આનુમાનિક પદ્ધતિ જૈન પરંપરાના વૈચારિક માળખાને અપરિચિત છે. એના મૂળસ્ત્રોતની અન્વેષણ ઉમાસ્વાતિના સમયે વિદ્યમાન જૈનેતર સાહિત્યમાં કરવી જોઈએ. ચન્દ્રાનન્દત વૈશેષિક સૂત્રના ચતુર્થ અધ્યાયના પહેલા આહ્નિકમાં એ ઉલ્લેખ છે – જાળવત્ તનિત્ય I૧ સચ વર્ષ લિમ્ ારા कारणाभावाद्धि कार्याभावः । ३। अनित्यम्... इति च विशेषપ્રતિ–ભાવ : ૪ મહત્યને વ્યાતિ પાડ્યો છે જ अद्रव्यवत्त्वात् परमाण्वनुपलब्धिः ।७॥ संख्या परिमाणानि पृथकत्वं संयोग-विभागौ परत्वापरत्वे कर्म च रूपि-द्रव्य समवायात् વાક્ષનિ છે ૧૨ વષિષ્યવાણુષત્વનું છે ૧ર છે – પરમાણુના
અસ્તિત્વનું અનુમાન એના કાર્યથી થાય છે, કેમકે પરમાણુ નિત્ય અને અચાક્ષુષ છે. જે મહત હોય છે, તે ચાક્ષુષ હોય છે કેમકે એમાં અનેક દ્રવ્ય હોય છે અને તે રૂપી હોય છે, રૂપી કવ્યની સાથે સંખ્યા આદિ, વિવિધ ગગન જે સમવાય સંબંધ છે, એના કારણે પદાર્થ દષ્ટિગોચર થાય છે. જે સત્ અને કારણરહિત છે તેને નિત્ય કહેવામાં આવે છે. એટલે અમે સત્—નિત્ય, અણુ-કન્ધ અને ' ચાક્ષુષ–અચાક્ષુષના પ્રશ્નો ઉપસ્થિત કરવામાં આવ્યા છે અને વસ્તુતઃ પરમાણુ-મહતુને આ સંદર્ભમાં સામાન્ય વિષય લેવામાં આવ્યો છે. બીજા શબ્દોમાં કહીએ તે સૂત્ર ૫ઃ ૨૯

Translation AI Generated

In the foundational text of the Tattvartha Sutra, specifically in verse 29 of the Sarvarthasiddhi, there is a clear reference to substances in the form of "that which is" (sat) and "that which is present" (tatt). The commentary highlights this as having practical significance. It posits that the existence of substances can be established based on their essential nature, which serves as a foundation for the subsequent sutra. This inferential method of establishing the existence of substances is a characteristic feature of the philosophical framework of the Jain tradition. To explore its original sources, one should look into the non-Jain literature available during the time of Umasvati. In the first aphorism of the fourth chapter of the Chandra-nanda's Vaisheshika Sutra, there is a mention: “That which is perpetuated is non-existent; hence, the absence of causality implies the absence of effect.” The concept that "the atom's existence is inferred from its activity, as the atom is eternal and non-sensed" suggests that a significant entity is sensed because it comprises numerous substances. The relationship with the form and the inherent qualities due to count, etc., allows material objects to come within perception. That which is "sat" (truth) and devoid of cause is termed eternal. Thus, the questions of "sat–eternal," "atom–mass," and "sensed–non-sensed" have been presented, and substantively, the atom and significant entities are taken as general subjects in this context. In other words, this discussion corresponds to Sutra 5:29.