Tattvartha sutra

SR No.: 001074
Original Sutra Author: Umaswati, Umaswami
Author: Sukhlal Sanghavi
Publisher: Jain Sahitya Prakashan Mandir
Publication Year: 1977
Total Pages: 667
Language: Gujarati, Sanskrit
Classification: Book_Gujarati, Tattvartha Sutra, Philosophy, J000, J001, Tattvartha Sutra, & Tattvarth
File Size: 23 MB

Page 557

તત્ત્વાર્થસૂત્ર
શાસ્ત્રજ્ઞાનથી ગર્વિત ન થવું અને તેના અભાવમાં આત્મામાનના ન રાખવી, તે “જ્ઞાન” પરીષહ, અથવા “અજ્ઞાન” પરીષહ. ૨૨. સૂક્ષ્મ અને અતીન્દ્રિય પદાર્થોનું દર્શન ન થવાથી સ્વીકારેલ ત્યાગ નકામો ભાસે, ત્યારે વિવેકી શ્રદ્ધા કેળવી તે સ્થિતિમાં પ્રસન્ન રહેવું, તે “અદર્શન' પરીષહ. [૯].
મધારી પરત્વે વિમાન: જેમાં સંપરાય – લેભ કષાયનો બહુ જ ઓછો સંભવ છે, તેવા સૂક્ષ્મસં૫રાય નામક ગુણસ્થાનમાં અને ઉપશાંતમૂહ તથા ક્ષીણમેહ નામક ગુણસ્થાનમાં ચૌદ જ પરીષહ સંભવે છે, તે આ સુધા, પિપાસા, શીત, ઉષ્ણ, દશમશક, ચર્યા, પ્રજ્ઞા, અજ્ઞાન, અલાભ, શયા, વધ, રોગ, તૃણસ્પર્શ, મલ. બાકીના આઠ નથી સંભવતા. તેનું કારણ એ છે કે, તે મેહજન્ય છે; અને અગિયારમા બારમા ગુણ સ્થાનમાં મેહદયનો અભાવ છે. જો કે દશમા ગુણસ્થાનમાં મોહ છે ખરે, પણ તે એટલે બધે અલ્પ છે કે હોવા છતાં ન જેવો જ છે; તેથી તે ગુણસ્થાનમાં પણ મહજન્ય આઠ પરીષહોને સંભવ ન લેખી, ફક્ત ચોદને જ સંભવ લેખવામાં આવ્યો છે.
તેરમા ચૌદમાં ગુણસ્થાનમાં ફક્ત અગિયાર જ પરીષહ સંભવે છે તે આ છે સુધા, પિપાસા, શીત, ઉષ્ણ, દશમશક,
૧. આ બે ગુણસ્થાનોમાં પરીષહની બાબતમાં દિગંબરીય અને વેતાંબર પરંપરા વચ્ચે મતભેદ છે. એ મતભેદ સર્વજ્ઞમાં કવલાહાર માનવા અને ન માનવામાં મતભેદને આભારી છે. તેથી દિગબરીય વ્યાખ્યાગ્રંથ બાવા નિને એવું જ સૂત્ર માનવા છતાં તેની વ્યાખ્યા મરડીને કરતા હોય તેમ લાગે છે. વ્યાખ્યા પણ એક જ નથી, એની બે વ્યાખ્યા કરવામાં આવી છે અને તે બન્ને સંપ્રદાયના

Translation AI Generated

Tattvarthasutra
One should not feel pride due to knowledge of scriptures, nor should one hold self-esteem in the absence of it; this is the “knowledge” paryushana, or “ignorance” paryushana. 22. When the lack of perception of subtle and supersensory substances makes the accepted renunciation appear futile, then to maintain faith in wisdom and remain content in that situation is the “non-perception” paryushana. [9]. As for the supramundane, in which there is a very minimal possibility of attachment – in the state called subtle attachment, and in the states called upashantamukh and kshinamay, fourteen paryushanas can be established. These are thirst, cold, heat, tenth sense, movement, consciousness, ignorance, lack of gain, rest, increase, disease, touch of grass, and impurity. The remaining eight are not possible. The reason for this is that they are into a higher category, and there is a lack of higher connection in the eleventh and twelfth states. However, while delusion exists in the tenth state, it is so minimal that, even if present, it is not significant; therefore, in those states, one does not acknowledge the higher eight paryushanas, stating only the fourteen as possible.
In the thirteenth state, within the fourteen states, only eleven paryushanas are possible: thirst, cold, heat, tenth sense.
1. In the matter of paryushana in these two states, there is a difference of opinion between the Digambara and Svetambara traditions. This difference of opinion relies on whether or not everything understands a mere morsel. Thus, even while the Digambara commentaries accept this as a valid sutra, it appears that they interpret it in a way that convolutes its meaning. The interpretations are not uniform; two different interpretations have been made and both belong to the respective traditions.