Tattvartha sutra

SR No.: 001074
Original Sutra Author: Umaswati, Umaswami
Author: Sukhlal Sanghavi
Publisher: Jain Sahitya Prakashan Mandir
Publication Year: 1977
Total Pages: 667
Language: Gujarati, Sanskrit
Classification: Book_Gujarati, Tattvartha Sutra, Philosophy, J000, J001, Tattvartha Sutra, & Tattvarth
File Size: 23 MB

Page 543

૩૪૬
તત્વાર્થસૂત્ર હવે સંવરના ઉપાયો કહે છે: ___ स गुप्तिसमितिधर्मानुप्रेक्षापरीषहजयचारित्रैः।२। तपसा निर्जरा च ।३।
ગુપ્તિ, સમિતિ, ધર્મ, અનુપ્રેક્ષા, પરીષહજ્ય અને ચારિત્રવડે તે અર્થાત્ સંવર થાય છે.
તપ વડે સંવર અને નિર્જરા થાય છે.
સંવરનું સ્વરૂપ સામાન્ય રીતે એક જ છે તેમ છતાં ઉપાયના ભેદથી તેના અનેક ભેદો દર્શાવવામાં આવ્યા છે. એના ઉપાય સંક્ષેપમાં ૭ અને વિસ્તારથી ૬૯ ગણાવવામાં આવ્યા છે; ભેદોની આ ગણના ધાર્મિક આચારનાં વિધાનો ઉપર અવલંબેલી છે.
તપ એ જેમ સંવરનો ઉપાય છે, તેમજ નિર્જરને પણ ઉપાય છે. સામાન્ય રીતે તપ એ અભ્યદય અર્થાત લૌકિક સુખની પ્રાપ્તિનું સાધન મનાય છે, તેમ છતાં એ જાણવું જોઈએ કે તે નિઃશ્રેયસ અર્થાત્ આધ્યાત્મિક સુખનું પણ બને છે; કારણ કે તપ એક જ હોવા છતાં તેની પાછળના ભાવનાભેદને લીધે તે સકામ અને નિષ્કામ બંને પ્રકારનું હોય છે. સકામ તપ અભ્યદય સાધે અને નિષ્કામ તપ નિઃશ્રેયસ સાધે. [૨-૩] બંધને વિચ્છેદ એ જ તે ગુણસ્થાનની ઉપરના ગુણસ્થાનને સંવર, અર્થાત પૂવપૂર્વવતી ગુણસ્થાનના આસવ કે તજ્જન્ય બંધને અભાવ એ જ ઉત્તરઉત્તરવતી ગુણસ્થાનને સંવર. આ માટે જુઓ બીજા કમગ્રંથમાંનું બંધપ્રકરણ અને ચે કમગ્રંથે (ગાથા પ૧ -૫૮) તેમજ પ્રસ્તુત સૂત્રની સર્વાર્થસિદિ.

Translation AI Generated

346
The Tattvarthasutra now explains the means of samvara: _s guptisamiti dharmanuprekshapariṣahajayacharitraih. 2. tapasā nirjarā ca. 3.
Gupti, samiti, dharma, anupekṣā, pariṣahajaya, and charitra are the means of samvara.
Through tapas, samvara and nirjarā occur.
The essence of samvara is generally singular; however, its various distinctions have been presented according to the means employed. In summary, there are 7 means and in detail, 69 are enumerated; this enumeration of distinctions is based on the tenets of religious conduct.
Tapas serves as both a means for samvara and for nirjarā. Generally, tapas is considered a means of material happiness (abhyudaya), yet it should be understood that it can also bring about spiritual happiness (niḥśreyasa); because, despite being singular, it manifests in both sakāma (with desire) and niṣkāma (without desire) forms due to the underlying feelings associated with it. Sakāma tapas leads to abhyudaya, while niṣkāma tapas leads to niḥśreyasa. [2-3] The separation of bondage (bandha) and liberation (viccheda) relates to the samvara of the higher state of existence, which is to say, the lack of bondage that arises from the purification of the earlier state of existence causes samvara to the higher state of existence. For this, see the chapter on bandha in the second Karmagrantha and also in the third Karmagrantha (Gatha 1-58) as well as the Sarvārthasiddhi of the present sutra.