Tattvartha sutra

SR No.: 001074
Original Sutra Author: Umaswati, Umaswami
Author: Sukhlal Sanghavi
Publisher: Jain Sahitya Prakashan Mandir
Publication Year: 1977
Total Pages: 667
Language: Gujarati, Sanskrit
Classification: Book_Gujarati, Tattvartha Sutra, Philosophy, J000, J001, Tattvartha Sutra, & Tattvarth
File Size: 23 MB

Page 524

અધ્યાય ૮-સૂત્ર ૪-૫
૩ર૭
મર્યાદા તેમાં નિર્મિત થાય છે; એ મધુરતામાં તીવ્રતા, મંદતા આદિ વિશેષતાઓ આવે છે; અને એ દૂધનું પૌલિક પરિમાણ પણ સાથે જ નિર્માય છે. તેમ જીવ દ્વારા ગ્રહણ થઈ તેના પ્રદેશેામાં સ ંશ્લેષ પામેલા ક પુદ્દગલામાં પણ ચાર અ શાનું નિર્માણ થાય છે: પ્રકૃતિ, સ્થિતિ, અનુભાવ અને પ્રદેશ.
૧. કપુદ્ગલામાં જ્ઞાનને આવૃત કરવાના, દર્શનને અટકાવવાને, સુખદુઃખ અનુભવાવવાના વગેરે, જે સ્વભાવ બધાય છે, તે સ્વભાવનિર્માણ એ ‘પ્રકૃતિબંધ.’ ૨. સ્વભાવ બંધાવા સાથે જ તે સ્વભાવથી અમુક વખત સુધી ચ્યુત ન થવાની મર્યાદા પુદ્ગલામાં નિમિત થાય છે, તે કાલમર્યાદાનું નિર્માણ તે ‘સ્થિતિબંધ.’ ૩. સ્વભાવનું નિર્માણ થવા સાથે જ તેમાં તીવ્રતા, મંદતા આદિપણે લાનુભવ કરાવનારી વિશેષતા અંધાય છે, એવી વિશેષતા એ જ અનુભાવબંધ.' ૪. ગ્રહણ કરાઈ ભિન્નભિન્ન સ્વભાવમાં પરિણામ પામતા કર્મ પુદ્ગલરાશિ સ્વભાવદીઠ અમુક અમુક પરિમાણમાં વહેંચાઈ જાય છે, એ પરિમાણવિભાગ તે ‘પ્રદેશબંધ’.
બંધના આ ચાર પ્રકારામાં પહેલા અને છેલ્લા ચેાગને આભારી છે; કારણ કે યેાગના તરતમભાવ ઉપર જ પ્રકૃતિ અને પ્રદેશખ ધના તરતમભાવ અવલંબિત છે. ખીજો અને ત્રીજો પ્રકાર કષાયને આભારી છે; કારણ કે કષાયની તીવ્રતા, મંદતા ઉપર જ સ્થિતિ અને અનુભાવબંધની અધિકતા કે અલ્પતા અવલંબિત છે. [૪]
હવે મૂલપ્રકૃતિના ભેદોના નામનિર્દેશ કરે છે :
आद्यो ज्ञानदर्शनावरणवेदनीयमोहनीयायुष्कनाम
गोत्रान्तरायाः | ५ |

Translation AI Generated

Chapter 8 - Sutra 4-5
The limitation is established within it; the qualities of sweetness, intensity, and mildness arise therein; and the pulsating dimension of the milk is also created along with it. Likewise, in the pudgala (matter) that is received by the soul and is amalgamated in its region, four types of limitations are formed: nature (prakriti), status (sthiti), experience (anubhava), and locality (pradesha).
1. The manifestation of qualities in pudgala that covers knowledge, obstructs perception, and allows for the experiences of pleasure and pain, etc., is termed ‘nature-binding’ (prakriti-bandha).
2. Along with the binding of nature, the limitation that is established in pudgala, such that it does not deviate from that quality for some time, is called ‘temporal limitation’ (kala-bandha).
3. As the nature is created, the special quality that produces experiences of intensity, mildness, etc., is a characteristic conferring the label of ‘experiential limitation’ (anubhava-bandha).
4. The karmic pudgala, which, when received in various qualities, gets distributed in certain dimensions according to its qualities, is identified as ‘locality-binding’ (pradesha-bandha).
Among these four types of bindings, the first and last are dependent on the quality of the union (yoga); because the degrees of nature and locality rely on the degrees of unity (yoga). The second and third types are dependent on passions (kashaya); for the intensity and mildness of the passions determine the predominance or deficiency of the status and experiential bindings.
Now, it designates the names of the divisions of the primal nature:
The first is knowledge (jnana), perception (darshana), obscuring (avarana), knowledge to be known (vedaniya), delusion (moha), and duration of life (ayushk), and the divisions of different gotras (lineages).