Tattvartha sutra

SR No.: 001074
Original Sutra Author: Umaswati, Umaswami
Author: Sukhlal Sanghavi
Publisher: Jain Sahitya Prakashan Mandir
Publication Year: 1977
Total Pages: 667
Language: Gujarati, Sanskrit
Classification: Book_Gujarati, Tattvartha Sutra, Philosophy, J000, J001, Tattvartha Sutra, & Tattvarth
File Size: 23 MB

Page 505

તત્વાર્થસૂત્ર જે જાતનાં ખલનોથી કઈ પણ સ્વીકારેલ ગુણ મલિન થાય અને ધીરે ધીરે હ્રાસ પામી ચાલ્યો જાય, તેવાં અને અતિચાર કહેવાય છે.
સમ્યક્ત્વ એ ચારિત્રધર્મનો મૂળ આધાર છે, તેની શુદ્ધિ ઉપર જ ચારિત્રની શુદ્ધિ અવલંબિત છે. તેથી સમ્યકુત્વની શુદ્ધિમાં ખલેલ પહોંચવાને જેનાથી સંભવ છે એવા અતિચારેને અહીં પાંચ ભાગમાં વર્ણવવામાં આવ્યા છે. તે નીચે પ્રમાણે
૧. આહંતપ્રવચનની દૃષ્ટિ સ્વીકાર્યા પછી તેમાં વર્ણવાયેલા કેટલાક સૂક્ષ્મ અને અતીન્દ્રિય પદાર્થો (જે માત્ર કેવલજ્ઞાન અને આગમગમ્ય હોય તેમને) વિષે શંકા લેવી કે તે એમ હશે કે નહિ, એ “શંકાઅતિચાર.” સંશય અને તપૂર્વક પરીક્ષાનું જૈનતત્વજ્ઞાનમાં સંપૂર્ણ સ્થાન હોવા છતાં, અહીં શંકાને અતિચારરૂપે જણાવેલ છે, તેને અર્થ એ છે કે, તકવાદની પારના પદાર્થોને તર્કદષ્ટિએ કસવાને પ્રયત્ન ન કરે; તેમ કરવા જતાં સાધક માત્ર શ્રદ્ધાગમ્ય પ્રદેશને બુદ્ધિગમ્ય ન કરી શકવાથી છેવટે બુદ્ધિગમ્ય પ્રદેશને પણ છોડી દે છે. તેથી સાધનાના વિકાસમાં બાધા આવે તેવી જ શંકા અતિચારરૂપે તજવાની છે. ૨. ઐહિક અને પારલૌકિક વિષયની અભિલાષા કરવી એ “કાંક્ષા.” જે આવી કાંક્ષા થવા લાગે, તે ગુણદોષના વિચાર વિના જ સાધક ગમે ત્યારે પિતાના સિદ્ધાંન્તને છોડી દે. તેથી તેને અતિચાર દોષ કહેલ છે. ૩. જ્યાં મતભેદ કે વિચારભેદને પ્રસંગ હોય ત્યાં પિતે કંઈ પણ નિર્ણય કર્યા સિવાય માત્ર મતિમન્દતાથી

Translation AI Generated

The Tattvartha Sutra states that any qualities accepted from the nature of bad conduct become contaminated and gradually diminish; such a situation is called "adultery." Samyaktva (Right Belief) is the fundamental basis of the conduct of utmost purity, and the purity of conduct is dependent on the purity of right belief. Therefore, the types of extreme conduct that can interfere with the purity of right belief are described here in five parts, as follows:

1. After accepting the viewpoint of the Ahantrapravachana, to doubt some subtle and transcendent substances (which are only knowable through Kevalajnana and Agam) as to whether they actually exist or not is termed "doubt-extreme." Despite the complete place of doubt and examination in Jain epistemology, doubt is described here as an extreme because it means that the seeker does not attempt to scrutinize substances beyond mere logical reasoning; in trying to do so, the seeker ends up abandoning even the knowable realm due to an inability to convert the region of faith into one of understanding. Therefore, the type of doubt that hinders the development of the practice is to be discarded as an extreme.

2. To crave for worldly and otherworldly matters is termed "desire." When such desire arises, the practitioner may abandon the father's teachings at any time, without consideration of the merits and demerits. Hence, it is called the extreme fault of desire.

3. Where there is discord or difference of opinion, one who merely acts with dullness without any decision made by the father…