Tattvartha sutra

SR No.: 001074
Original Sutra Author: Umaswati, Umaswami
Author: Sukhlal Sanghavi
Publisher: Jain Sahitya Prakashan Mandir
Publication Year: 1977
Total Pages: 667
Language: Gujarati, Sanskrit
Classification: Book_Gujarati, Tattvartha Sutra, Philosophy, J000, J001, Tattvartha Sutra, & Tattvarth
File Size: 23 MB

Page 490

અધ્યાય ૭ - સત્ર ૮
કહેવાવા છતાં દોષકેટિમાં આવી ન શકે. આ રીતે હિંસક સમાજમાં અહિંસાના સંસ્કારોનો ફેલાવો થતાં અને તેને લીધે વિચારવિકાસ થતાં દોષરૂપ હિંસા માટે માત્ર પ્રાણનાશ એટલે જ અર્થ બસ ન ગણાયો અને તેમાં પ્રમત્તગ એ મહત્ત્વને અંશ ઉમેરાય. -
પ્ર–હિંસાની આ વ્યાખ્યા ઉપરથી પ્રશ્ન એ થાય છે કે જે પ્રમત્તયાગ વિના જ માત્ર પ્રાણવધ થઈ જાય છે તે હિંસા કહેવાય કે નહિ ? તેવી રીતે જે પ્રાણવધ થવા ન પામ્યો હોય અને છતાં પ્રમત્તયોગ હોય તો તે પણ હિંસા ગણાય કે નહિ ? જે એ બંને સ્થળે હિંસા ગણાય, તે તે હિંસા પ્રમત્તયાગજનિત પ્રાણવધરૂપ હિંસાની કોટિની જ કે તેથી જુદા પ્રકારની?
ઉ–માત્ર પ્રાણવધ સ્થૂલ હોઈ દશ્ય હિંસા તે છે જ અને માત્ર પ્રમત્ત એ સૂક્ષ્મ હોઈ અદશ્ય જેવો છે. એ બંનેમાં દશ્યપણું-અદશ્યપણના તફાવત ઉપરાંત એક બીજે મહત્ત્વને જાણવા જે તફાવત છે અને તેના જ ઉપર હિંસાના દોષપણા અને અદોષપણાનો આધાર છે. પ્રાણનાશ એ દેખીતી રીતે હિંસા હોવા છતાં તે દેષ જ છે એવો એકાન્ત નથી; કારણ કે તેનું દેષપણું સ્વાધીન નથી. હિંસાનું દોષપણું એ હિંસકની ભાવના ઉપર અવલંબેલું છે તેથી પરાધીન છે. ભાવના જાતે ખરાબ હોય છે તેમાંથી થયેલ પ્રાણવધ તે દેષરૂપ છે; અને ભાવના તેવી ન હોય તે એ પ્રાણવધ દેષરૂપ નથી; તેથી જ શાસ્ત્રીય પરિભાષામાં આવી દોષરૂપ હિંસાને દ્રવ્યહિંસા અથવા વ્યાવહારિક હિંસા કહેવામાં આવી છે. દ્રવ્યહિંસા યા વ્યાવહારિક હિંસાને અર્થ એટલે
ત. ૧૯

Translation AI Generated

Chapter 7 - Section 8
Despite being told, it cannot fall within the category of fault. In this way, the spread of the values of non-violence in a violent society leads to the development of thoughts, and due to this, the violence that is considered a fault is not merely defined as the destruction of life, and within it, the significance of the transgressive becomes apparent.
- The question arising from this definition of non-violence is whether that which leads to the destruction of life without transgression is called violence or not? Similarly, if something has not led to the destruction of life but still involves transgression, is that also considered violence? Do both of these scenarios fall under the category of violence, or is the violence of life-destruction due to transgression different from them?
- Destruction of life is indeed a gross form of violence, while transgression is subtle and imperceptible. Beyond the distinction of grossness and subtlety, there are differences that highlight the importance of each; this distinction is what underlies the blameworthiness or unblameworthiness of violence. Although the destruction of life is evidently violence, it is not solely a fault; because its faultiness is not autonomous. The blame of violence is dependent on the violent person's intention, which is therefore subordinate. If the intention is inherently bad, then the resultant destruction of life is considered a fault; and if the intention is not of that nature, then the resultant destruction of life is not regarded as a fault; hence, in the classical definition, this kind of fault-ridden violence is referred to as material violence or practical violence. The meaning of material or practical violence is...