Tattvartha sutra

SR No.: 001074
Original Sutra Author: Umaswati, Umaswami
Author: Sukhlal Sanghavi
Publisher: Jain Sahitya Prakashan Mandir
Publication Year: 1977
Total Pages: 667
Language: Gujarati, Sanskrit
Classification: Book_Gujarati, Tattvartha Sutra, Philosophy, J000, J001, Tattvartha Sutra, & Tattvarth
File Size: 23 MB

Page 489

૧૯૨
તત્ત્વાર્થસૂત્ર
અજ્ઞાન એ માનુષી વૃત્તિમાં તદ્દન નથી જ હોતાં એવુ સાબિત ન થઈ શકે ત્યાં સુધી, અહિંસાના પક્ષપાતીઓને હાથે પણ અજાણપણે કે ભૂલથી કાઈ તેા પ્રાણનાશ થઈ જવાને સભવ છે. એટલે એવા પ્રાણુનાશ હિ સાદોષમાં આવે કે નહિ ? ૩. ઘણીવાર અહિંસક વૃત્તિવાળા કોઈ ને બચાવવા કે તેને સુખ સગવડ પહોંચાડવા પ્રયત્ન કરે છે અને પરિણામ તે તેથી ઊલટુ આવે છે, એટલે કે, સામાના પ્રાણ જાય છે; તેવી સ્થિતિમાં એ પ્રાણુનાશ હિંસાોષમાં આવે કે નહિ ?
આવા પ્રશ્નો સામે આવતાં તેના ઉત્તર માટે હિંસા અને અહિંસાના સ્વરૂપની વિચારણા ઊંડી ઊતરે છે અને તેમ થતાં તેને અ પણ વિસ્તરે છે. કોઈના પ્રાણ લેવા કે બહુ તો તે માટે દુઃખ આપવુ, એવા હિંસાના અ થતા, અને કાઈના પ્રાણ ન હરવા કે તે માટે કાઈ ને તકલીફ ન આપવી એટલે જ અર્થ અહિંસાને થતા, તેને બદલે હવે અહિંસાના વિચારકેએ ઝીણવટમાં ઊતરી નક્કી કર્યું કે, માત્ર કોઈના પ્રાણ લેવા કે માત્ર કોઈ ને દુઃખ આપવું એ હિંસાદોષ જ છે એમ ન કહી શકાય; પણ પ્રાવધ કે દુ:ખ દેવા ઉપરાંત તેની પાછળ તેમ કરનારની શી ભાવના છે તે તપાસીને જ તેવી હિંસાના દ્વેષપણા કે અદોષપણાને નિર્ણય કરી શકાય. તે ભાવના એટલે રાગ ષની વિવિધ ઊમિ અગર બિનકાળજીપણુ, જેને શાસ્ત્રીય પરિભાષામાં ‘પ્રમાદ’ કહેવામાં આવે છે. આવી અશુભ અને ક્ષુદ્ર ભાવનાથી જે પ્રાણનાશ થયા હાય કે જે દુઃખ દેવાયું હાય, તે જ હિંસા અને તે જ હિ ંસા દોષરૂપ; અને એવી ભાવના વિના થયેલાં પ્રાણુનાશ કે દુ:ખપ્રદાન એ દેખીતી રીતે હિંસા
જ

Translation AI Generated

192
Tattvarthasutra
Ignorance cannot be proven to not exist within human behavior, as long as the involuntary or mistaken destruction of life by those who are biased towards non-violence is possible. Hence, do such deaths of living beings fall under the category of violence or not? 3. Often, someone with a non-violent attitude tries to save someone or provide them with happiness, but the result turns out to be the opposite, meaning that living beings are harmed; in such a situation, does that destruction of life count as violence or not?
When faced with such questions, a deep consideration of the nature of violence and non-violence emerges, and in doing so, it also expands. Taking someone's life or causing suffering to them is categorically violence, while not taking anyone's life and not causing anyone discomfort signifies non-violence. Instead, now, the thinker of non-violence has delved into intricacies, determining that merely taking someone's life or causing them distress cannot solely be labeled as a fault of violence; rather, it can only be decided by investigating the intent behind the action that leads to such violence or faults. That intent encompasses various forms of attachment, which, in classical definitions, are referred to as 'pramada' (carelessness). The destruction of life or the infliction of distress caused by such unwholesome and trivial intentions is indeed violence and represents the fault of violence; and any destruction of life or infliction of distress that occurs without such intention is clearly violence.