Tattvartha sutra

SR No.: 001074
Original Sutra Author: Umaswati, Umaswami
Author: Sukhlal Sanghavi
Publisher: Jain Sahitya Prakashan Mandir
Publication Year: 1977
Total Pages: 667
Language: Gujarati, Sanskrit
Classification: Book_Gujarati, Tattvartha Sutra, Philosophy, J000, J001, Tattvartha Sutra, & Tattvarth
File Size: 23 MB

Page 478

બને છે, એટલે તેને
પ્રાપ્ત થઈ સકાય
અધ્યાય - ૧ વ્રતમાં નિવૃત્તિ અને પ્રવૃત્તિ એ બે અંશ હોય છે; તે બંને હોય તે જ વ્રત પૂર્ણતા પામે છે. સત્કાર્યમાં પ્રવૃત્ત થવાનું વ્રત એટલે તેનાં વિરોધી અસત્કાર્યોમાંથી પ્રથમ નિવૃત્ત થવું જોઈએ, એ આપોઆપ પ્રાપ્ત થાય છે. અને અસત્કાર્યોથી નિવૃત્ત થવાનું વ્રત એટલે તેનાં વિરોધી સત્કાર્યોમાં મન, વચન, કાયાને પ્રવર્તાવવાનું આપોઆપ પ્રાપ્ત થાય છે. તેથી આ સ્થળે જ કે દેખીતી રીતે દેષની નિવૃત્તિને વ્રત કહેવામાં આવ્યું છે, છતાં તેમાં સમ્પ્રવૃત્તિને અંશ આવી જ જાય છે એટલે વ્રત એ માત્ર નિક્રિયતા નથી, એમ સમજવું જોઈએ,
પ્ર–રાત્રિભોજનવિરમણ એ વ્રત તરીકે પ્રસિદ્ધ છે. તે પછી અહીં સૂત્રમાં તેને કહેવામાં કેમ નથી આવ્યું ?
ઉ૦–રાત્રિભોજનવિરમણ એ જુદા વ્રત તરીકે ઘણા કાળ થયાં પ્રસિદ્ધ છે, પણ ખરી રીતે એ મૂળ વ્રત નથી. એ તે મૂળ વ્રતમાંથી નિષ્પન્ન થતું એક આવશ્યક વ્રત છે. એવાં બીજાં પણ ઘણું વ્રત છે અને કલ્પી શકાય; છતાં અહીં તો મૂળ વ્રતનું જ નિરૂપણ કરવાનું હોવાથી ફક્ત તેમનું વર્ણન છે. તેમાંથી નિષ્પન્ન થતાં બીજા અવાંતર વ્રતે મૂળ વ્રતના વ્યાપક નિરૂપણમાં આવી જ જાય છે રાત્રિભોજનવિરમણ એ અહિંસાવૃતમાંથી નિષ્પન્ન થતાં અનેક વ્રતોમાંનું એક વ્રત છે.
પ્ર–અંધારામાં ન જોઈ શકાયાથી થતા જંતુનાશને લીધે અને દી કરવા જતાં તેમાંથી થતા વિવિધ આરંભને લીધે રાત્રિભોજનના વિરમણને અહિંસાવ્રતનું અંગ માનવામાં આવે છે; પણ અહીં પ્રશ્ન થાય છે કે, અંધારું પણ ન હોય અને દીવામાંથી નીપજતા આરંભને પ્રસંગ પણ ન

Translation AI Generated

It has been said that one can achieve it.

Chapter 1: Renunciation and Engagement in Vows are two aspects; both of them together lead to the completeness of the vow. The vow of engaging in good deeds means one should first renounce opposing bad deeds, which is automatically achieved. And the vow of renouncing bad deeds means that engaging the mind, speech, and body in opposing good deeds is also automatically achieved. Thus, although at this place the visible renunciation is referred to as a vow, it is understood that it also includes engagement, meaning that a vow is not merely inactivity.

The renunciation of nighttime meals is well-known as a vow. So why is it not mentioned here in this sutra?

The renunciation of nighttime meals has been recognized for a long time as a separate vow, but in truth, it is not the fundamental vow. It is a necessary vow that arises from the fundamental vow. There are many other vows that can also be imagined; however, since we are only describing the fundamental vow here, only that is mentioned. Other secondary vows that arise from it are included in the broader description of the fundamental vow. The renunciation of nighttime meals is one of the many vows that arise from the vow of non-violence.

Because of the destruction of life due to not seeing in the dark and the various actions that arise from the use of lights, the renunciation of nighttime meals is considered a part of the vow of non-violence. However, here a question arises: What if there is no darkness and there is no occasion arising from the light?