Tattvartha sutra

SR No.: 001074
Original Sutra Author: Umaswati, Umaswami
Author: Sukhlal Sanghavi
Publisher: Jain Sahitya Prakashan Mandir
Publication Year: 1977
Total Pages: 667
Language: Gujarati, Sanskrit
Classification: Book_Gujarati, Tattvartha Sutra, Philosophy, J000, J001, Tattvartha Sutra, & Tattvarth
File Size: 23 MB

Page 453

ર૫૬
તવાથસૂત્ર રંદ્રિયોનું વર્ણન અ૦ ૨ સૂ૦ ૨૦ માં આવી ગયું છે. અહીંયાં ઈદ્રિયને અર્થ એમની રાગદ્વેષયુક્ત પ્રવૃત્તિ છે, કેમકે સ્વરૂપમાત્રથી કોઈ ઈદ્રિય કર્મબંધનું કારણ થઈ શકતી નથી, અને ઇદ્રિના રાગદ્વેષરહિત પ્રવૃત્તિ પણ કર્મબંધનું કારણ થઈ શકતી નથી.
પચીસ ત્રિયાઓનાં નામ અને એમનાં લક્ષણ આ પ્રમાણે છેઃ ૧. “સમ્યફર્તક્રિયા' અર્થાત દેવ, ગુરુ અને શાસ્ત્રની પૂજાપ્રતિપત્તિ રૂપ હોઈ સમ્યકત્વની પિષક ક્રિયા. ૨. મિથ્યાત્વક્રિયા' અર્થાત મિથ્યાત્વમોહનીય કર્મના બળથી થતી સરાગદેવની સ્તુતિ-ઉપાસના આદિરૂપ ક્રિયા. ૩. શરીર આદિ દ્વારા જવા આવવા આદિ સકષાય પ્રવૃત્તિ કરવી તે “પ્રગક્રિયા છે. ૪. ત્યાગી થઈને ભોગવૃત્તિ તરફ ઝૂકવું એ “સમાદાનક્રિયા છે. ૫. ઈપથકર્મના બંધનનું કારણ થયેલી ક્રિયા “ઈપથક્રિયા' કહેવાય છે.
૧. દુષ્ટભાવ યુક્ત થઈને પ્રયત્ન કરે અર્થાત કોઈ કામવાસનાને માટે તત્પર થવું એ “કાયિકી ક્રિયા” છે. ૨. હિંસાકારી સાધનોને ગ્રહણ કરવાં એ “આધિકરણિકી ક્રિયા” છે. ૩. ક્રોધના આવેશથી થતી ક્રિયા “પ્રાદોષિકી” છે. પ્રાણીઓને સતાવવાની ક્રિયા પારિતાપનિકીકહેવાય છે. ૫. પ્રાણીઓને પ્રાણથી વિખૂટા કરવાની ક્રિયા “પ્રાણાતિપાતિકી' છે.
૧. રાગવશ થઈ રૂપ જેવાની વૃત્તિ “દર્શનક્રિયા છે. ૨. પ્રમાદવશ થઈ સ્પર્શ કરવા લાયક વસ્તુઓના સ્પર્શને
૧. પાંચ ઈદ્રિય, મન-વચન-કાચબલ, ઉકાસનિકવાસ, અને વાયુ, એ દશ પ્રાણ છે.

Translation AI Generated

56
The description of the Tavaṭhasūtra appears in A0 2 Sū 20. Here, the meaning of "indriya" is their activities characterized by attachment and aversion, because no indriya can be the cause of karmic bondage merely by its form, and the activities of indriyas devoid of attachment and aversion cannot cause karmic bondage either.
The names and characteristics of the twenty-five activities are as follows: 1. “Samyafartakriyā” means the proper activity of worship of the deity, guru, and scripture, representing the activity of right understanding. 2. “Mithyātvakriyā” refers to the worship and praise of the endowed deities driven by the force of mithyātva mohaṇīya karma. 3. The activity of going and coming through the body, etc., is called “Pragakriyā.” 4. The activity of leaning towards enjoyment after renunciation is called “Samādanakriyā.” 5. The activity that becomes the cause of the bondage of īpatha karma is called “Īpathakriyā.”
1. The effort made with malice means being ready for a sensual desire, which is called “Kāyikī kriyā.” 2. The act of adopting instruments for violence is called “Ādhikaranikī kriyā.” 3. The activity arising from the emotion of anger is “Prādoṣikī.” The act of tormenting living beings is known as “Pāritāpanikī.” 5. The act of separating a living being from life is called “Prāṇātipātikī.”
1. The activity of desiring form due to attachment is called “Darśanakriyā.” 2. The act of being negligent and touching objects worthy of touch is...
1. The five indriyas, mind, speech, body, space, and wind, constitute the ten prāṇas.