Tattvartha sutra

SR No.: 001074
Original Sutra Author: Umaswati, Umaswami
Author: Sukhlal Sanghavi
Publisher: Jain Sahitya Prakashan Mandir
Publication Year: 1977
Total Pages: 667
Language: Gujarati, Sanskrit
Classification: Book_Gujarati, Tattvartha Sutra, Philosophy, J000, J001, Tattvartha Sutra, & Tattvarth
File Size: 23 MB

Page 428

૨૦૧
અધ્યાય -સૂત્ર ૩૧ અસત્ત્વનું છે, તે જ પ્રમાણે નિત્યત્વ-અનિત્યત્વ ધર્મ પણ એમાં સિદ્ધ છે. દ્રવ્ય (સામાન્ય) દૃષ્ટિએ નિત્ય અને પર્યાય (વિશેષ) દૃષ્ટિએ અનિત્ય સિદ્ધ થાય છે. આ રીતે પરસ્પર વિરુદ્ધ દેખાતા, પરંતુ અપેક્ષાભેદથી સિદ્ધ એવા બીજા પણ એકત્વ, અનેકત્વ આદિ ધર્મોને સમન્વય આત્મા આદિ બધી વસ્તુઓમાં અબાધિત છે. આથી બધાય પદાર્થો અનેકધર્માત્મક માનવામાં આવે છે. હવે બીજી વ્યાખ્યા કહે છેઃ
કર્ષિતાનિશિ” પ્રત્યેક વસ્તુ અનેક પ્રકારે વ્યવહાર્ય છે, કેમ કે અર્પણું અને અર્પણથી અર્થાત્ વિવક્ષાને લીધે પ્રધાન-અપ્રધાન ભાવે વ્યવહારની સિદ્ધિ-ઉપપત્તિ થાય છે.
અપેક્ષાભેદથી સિદ્ધ એવા અનેક ધર્મોમાંથી પણ ક્યારેક કોઈ એક ધર્મ દ્વારા અને ક્યારેક એના વિરુદ્ધ બીજા ધર્મ દ્વારા વસ્તુનો વ્યવહાર થાય છે, તે અપ્રામાણિક અથવા બાધિત નથી; કેમ કે વિદ્યમાન પણ બધા ધર્મો એકી સાથે વિવક્ષિત હોતા નથી. પ્રયોજન પ્રમાણે ક્યારેક એકની તે
ક્યારેક બીજાની વિવેક્ષા હોય છે. જ્યારે જેની વિવક્ષા ત્યારે તે પ્રધાન અને બીજા અપ્રધાન થાય છે. જે કર્મને કર્તા છે તે જ એના ફળને ભોક્તા થઈ શકે છે. આ કર્મ અને તજજન્ય ફળના સામાનાધિકરણ્યને બતાવવા માટે આત્મામાં દ્રવ્યદૃષ્ટિએ સિદ્ધ એવા નિત્યત્વની અપેક્ષા કરાય છે. એ સમયે એનું પર્યાયદષ્ટિસિદ્ધ અનિત્યત્વ વિવક્ષિત ન હોવાને

Translation AI Generated

Chapter - Sutra 31 The existence of substance is such that the concepts of permanence and impermanence are also established within it. From a general perspective, permanence is established, and from a specific perspective, impermanence is established. In this way, while they appear to be mutually contradictory, the concepts of unity, multiplicity, etc., which are established based on different perspectives, are undeterred in all entities, including the soul. Therefore, all substances are considered to have multiple properties. Now, another explanation states: "Kṛṣṭānāśī" each object is practical in many ways, because due to the perspective of offering and the offered, the establishment of transactional validity occurs in a principal-accessory sense. From among the many properties established through differing perspectives, sometimes a transaction occurs via one property and at other times through another opposing property; this is not unverified or obstructive because all established properties are not simultaneously focused. Depending on the purpose, sometimes one might have precedence and at other times the other. When one is focused, that one becomes principal and the other accessory. The doer of the action is also the experiencer of its fruits. To illustrate the equivalence of this action and its resultant fruits, the anticipation of permanence established in the substance is required. At that time, the perspective of impermanence established by the specific view is not considered focused.